Deixo abaixo o vídeo emitido pola televisión de occidente, ORT, que se pode ligar en youtube:
(duración, 16 minutos aprox.) en imaxe de portda do vídeo, Andrea Vilar.
2012/04/20
Un proxecto de ensino e investigación, relacionado para Xerfa 2012
-->
Facendo e difundindo
investigación - 2012
Érase unha vez …
un arce. Non unha árbore, non, senón un proxecto dunha Agrupación
de Centros Educativos1
(*) a nivel estatal …
Nesas andamos, este
curso, tres centros, o Instituto El Cairat, de Esparreguera
(Barcelona, Cataluña)2,
o IES Pare Vitòria, de Alcoi (Alicante, Valencia)3
e nós, o IES Porta da Auga, de Ribadeo4,
en Galicia. Este curso, e o pasado, pois é por dous cursos, aínda
que existe a posibilidade de amplialo a tres.
Coido que o título
di abondo do que se pretende. Para logralo, o Ministerio de Educación
outorgou 8 200 € para o bienio a cada un dos centros participantes
para o desenvolvemento de actividades. En compensación, o
profesorado implicado en cada centro poñemos o noso traballo, e o
alumnado, tamén. Uns e unhas, organizando e espoleando ás outras e
outros, e os outros formándose e vivenciando de mellor xeito. Ou así
debera ser e se pretende que sexa.
Polo momento, coa
maior parte do tempo xa transcorrido, todo vai segundo o previsto.
Como indica o título, trátase de que os alumnos teñan un trato de
ti a ti con cousas que non se coñecen (nin eles nin os profesores)
para coñecelas algo mellor a traverso da investigación. E iso, a
mesma xente que a fai e outra que a pode arrodear: de aí o de facer,
pero tamén difundir.
A idea naceu de
contactos anteriores relacionados coa feira da ciencia. En
particular, do paso de diversos proxectos da feira pola Galiciencia
de Ourense, ó longo de varios anos, e o contacto con xente de Vigo e
de Cataluña. O bo facer e o trato continuado permitiron unha
elección inicial de centros que ó final non puido ser total por ter
que participar centros públicos, non privados. Para compensar o
anterior, seguíronse duas liñas diferentes. Unha, non prescindir
totalmente do colexio Alborada de Vigo5,
organizando con el os 'Foros Comunitarios' que son parte fundamental
do proxecto, aínda que a súa parte teña que facela cubrindo os
gastos con fondos propios dos alumnos e do centro6.
Outra, o reforzar a parte institucional do proxecto dando acubillo a
un centro descoñecido por nós de xeito directo, pero coñecido pola
xente de Cataluña e do que, procurando información, obtivemos moi
boas referencias como gañador de varios premios a nivel nacional, o
IES Pare Vitòria.
Así chegou o
comezos do curso 2010/2011 … sen confirmación do proxecto. O dito
de que as cousas do Pazo van despazo fíxose valer unha volta máis
de xeito que ía ben avanzado o primeiro trimestre cando chegou o
'si' do Ministerio. Daquela xa estaba programada a práctica
totalidade de actividades relacionadas co proxecto que viñeron
despois: a asistencia un ano máis a Ourense á Galiciencia en
novembro, a Feira de Ciencia de Ribadeo e o Foro Intercomunitario coa
visita á Coruña no día da Ciencia na Rúa7.
A unha máis, a Exporecerca Xove, non presentamos ningún alumno.
Respecto á Feira de
Ciencia, pódese ver cantidade de información na web do centro8,
na de As Feiras de Ciencia na Galiza9
ou nos xornais do momento, como evento que foi vivido pola totalidade
da comunidade educativa, participando boa parte dela de xeito
direito. O curso 2010/2011 foi a XVII edición, gozando de boa saúde,
presentando un montón de proxectos e intereses na reproducción,
difusión e investigación de experiencias, montaxes e problemas
diversos presentados por xente dende 1º ESO a 2º bac. E a XVIII
edición, deste 2012, 'aínda está quente' e na memoria de todos
cando se fai este escrito, continuando na mesma liña que as
anteriores edicións.
Na Galiciencia10
mantida no outono do 2010, participaron tres proxectos11
diferentes de catro alumnos, que logo serían repetidos e mellorados
na Feira de Ciencia. Algo semellante pasou na Galiciencia 2011, na
que participaron cinco alumnos con tamén tres proxectos12.
Como en anos anteriores, serviu de xeito de contacto con alumnos
doutros centros, de trabar amizade e tamén saber o que se cocía
neles a nivel de investigación e actividade educativa en xeral. E de
pasalo ben, como pode testemuñar a xente que alí foi. Para todo hai
tempo en tres días (e tres noites) en Ourense. As anécdotas, que as
houbo, que as conten as implicadas ou implicados. Aquí, dicir tan só
que os momentos de exposición, con visita de centros de toda
Galicia, foron complementadas con baños nas termas ou unha visita a
Ourense, e comentados longamente polas noites. Os proxectos pasaron
polo tamiz dos organizadores, o Centro Tecnolóxico de Galicia13,
que limitou o número de alumnos participantes de cada centro, a máis
da elección de proxectos no interior do IES.
En canto ó terceiro
e cuarto pés visibles, o Foro intercomunitario e o día da Ciencia
na Rúa, tiveron lugar en maio, en San Vicente (O Grove - Pontevedra)
e na Coruña respectivamente, de xeito consecutivo (os eventos deste
curso 2011/2012 aínda están por chegar cando se escriben estas
liñas). Ó primeiro, con alumnos dos catro centros citados (de
Alcoi, Esparreguera, Vigo e Ribadeo) foron presentados 35 proxectos
de investigación, e expostos secuencialmente durante dous días por
xente de 4º ESO. Ó segundo, onde se uniu máis alumnado do noso
centro, pero non participaron os dos outros centros, foi unha grande
feira na que participaron máis de mil alumnos duns trinta centros
dende o preescolar á universidade, aberta ó público coruñés e
galego. Mostra na que, como xa é común, o noso IES era de abondo
máis lonxe que o seguinte máis lonxano ...
Ó Foro asistiron
con 13 traballos 17 alumnos de 4º ESO do Porta da Auga, que
interactuaron de día e de noite cos outros participantes. De alí, o
sábado, á Coruña, de onde retornou un autobús enteiro, pois na
cidade uniuse a xente voluntaria que quixo, que resultou ser
básicamente de primeiro de bacharelato, tanto de ciencias como de
letras, pois tanto uns como outros presentaron proxectos para a
feira. A xuntanza do grupo que partiu direitamente de Ribadeo co que
asistiu ó Grove realizouse nunha área de servizo próxima á Coruña
e foi unha cousa curiosa.
A modo de exemplo de
como transcorren as actividades do proxecto, no II Foro
Intercomunitario, entre outras cousas, houbo reunións
correspondentes ó profesorado, realizáronse un cartel e un díptico,
adiantouse ó resto dos centros un resume de cada unha das ponencias
participantes para unha primeira orientación dos asistentes, houbo
presentacións recíprocas dos diferentes centros, fíxose unha
visita conxunta, ós asistentes fóilles entregado un diploma de
participación e un detalle para lembranza, está en marcha -a piques
de rematar- a edición dun libro coas fichas de todos os traballos
presentados, realizouse un CD coas fotos do evento, … etc.
Quedan uns meses
máis14.
Neste segundo curso, o 2011/2012, básicamente estáse a repetir o xa
feito o curso pasado en relación á estrutura e eventos, cambiando o
Grove por O Carballiño, e non asistindo tampouco, por razóns que
non veñen a conto, ós tres días da exporecerca barcelonesa.
Naturalmente, está a ser totalmente novo en canto ós traballos
presentados. Traballos que na súa case totalidade foron comezados
este mesmo curso, e que levarán ós seus autores e autoras a outros
lugares da xeografía, a compartir outras experiencias e trabar novas
relacións humanas e 'de traballo'.
Antonio Gregorio
Montes
(*) Este artigo refírese ó
PROXECTO ARCE - Convocatoria 2010 Modalidad A “Investigación
haciendo y difundiendo”, aprobado en disposición 18154 [Resolución
de 18 de novembro de 2010, da Secretaría de Estado de Educación e
Formación Profesional, pola que se resolve a concesión de axudas
das Modalidades A e B destinadas a promover Agrupacións de Centros
Educativos para a realización e posta en prática de proxectos
comúns (Programa ARCE) - BOE 25/11/2010]15.
Os datos están collidos do Informe progresivo 2011 do IES Porta da
Auga (cód. 27010945) e dos documentos previos ó Informe final,
aínda sen realizar.
6Así
se deu o caso no pasado foro, celebrado en O Grove, de que os nosos
alumnos viron que ían gratis (os 3 € establecidos polo centro
como axuda ó desprazamento) a unha actividade que ós vigueses lles
costaba abondo máis, máis de 40 €.
7De
todas elas se deu nova no blog do IES,
http://portadaauga.blogspot.com
14O
proxecto remata oficialmente en novembro. Está previsto nas bases
que se poda ampliar un ano máis, a tres, pero non habería que
contar con elo.
2012/04/19
18 de abril de 1955: Morre Albert Einstein
Si, hoxe hai anos que morreu unha persoa un tanto especial. Científico grande, si, pero non só por iso. Intervir pola bomba atómica como unha emerxencia e logo velo en perspectiva é só un exemplo.
Aquí, a súa biografía para ter unha idea. Mellor, ler algún dos seus traballos ...
Aquí, a súa biografía para ter unha idea. Mellor, ler algún dos seus traballos ...
2012/04/18
a metedura de pata do exame
Nun exame aparece un texto cunha cantidade de MeV. Unha pregunta sobre o dato: e ista cantidade de Mendeleiev-Volts ...?
2012/04/15
Educación, PISA, mercado
Métome na rede. Atopo correo unha mensaxe do Guardian que me leva a un blog cunha perspectiva da educación en Finlandia. E, de alí, salto ó informe PISA. Na páxina vexo que podo descargar as diversas partes do informe (incluído o partado de matemáticas e ciencias) en inglés e en francés. Entón, distingo que a primeira parte, correspondente ós resultados, está tamén en español ... se se compra. Hai unha versión en liña, pero non descargable. E penso no título desta entrada:
A educación que se entende por estes lares é cuantitativa, sen importar o fondo, collendo de PISA para o público o que é o propio estudo en bruto, pero sen coller a análise. E aínda así, fáise co método do repago, é dicir, aproveitando algo público para cobrar por el. E así nos vai.
Por certo, en alemán aparecen dúas seccións, pero gratuítas, entre elas a correspondente a que fai ás escolas exitosas ...
A educación que se entende por estes lares é cuantitativa, sen importar o fondo, collendo de PISA para o público o que é o propio estudo en bruto, pero sen coller a análise. E aínda así, fáise co método do repago, é dicir, aproveitando algo público para cobrar por el. E así nos vai.
Por certo, en alemán aparecen dúas seccións, pero gratuítas, entre elas a correspondente a que fai ás escolas exitosas ...
Un pouco de meteoroloxía comparada en Ribadeo
Hai un par de semanas, a comezos de mes, escribía choiva escasa no que vai de ano en Ribadeo. Naquel momento, en 93 días do ano rexistrárase un total de pouco máis de 70 L/m2. Nos últimos dez días supérase longamente esa cantidade:
Vése que só entre a tarde noite do día 6 e a madrugada do sete caeron 40 L/m2.
Decalquera xeito, a choiva caída no que vai de ano non chega a superar a de ningún outro ano do século ata o momento. É dicir, en Ribadeo segue sendo o ano máis seco do século XXI. Aínda que...
a) haxa xente reclamando que pare de chover porque xa choveu moito
b) a Xunta levantara a alarma por seca
E é que nesta terra, chove!
Decalquera xeito, a choiva caída no que vai de ano non chega a superar a de ningún outro ano do século ata o momento. É dicir, en Ribadeo segue sendo o ano máis seco do século XXI. Aínda que...
a) haxa xente reclamando que pare de chover porque xa choveu moito
b) a Xunta levantara a alarma por seca
E é que nesta terra, chove!
2012/04/14
Despois da feira ...
No vídeo da 1ª Feira da ciencia de Ribadeo, o seu final indica que ó rematar unha feira comeza (a preparación de) outra. Na realidade, ambas solápanse, pois quenes pasaron pola feira saben que queda traballo ó recoller: trátase de organizar o recollido, rematalo algunhas veces, sempre levantar a memoria, ... mentras que si, xa se vai pensando na próxima edición.
Onte rematou a XVIII edición da feira, e agora, na wiki (tamén algo caerá no blog), é o momento de comezar a cargar fotos, vídeos, as memorias cando vaian estando, ... Polo momento, xa hai unha ducía de fotos que irán aumentando con seguridade ata máis dun centenar. Por certo, se queres enviar fotos da feira, hai lugar para elas.
Onte rematou a XVIII edición da feira, e agora, na wiki (tamén algo caerá no blog), é o momento de comezar a cargar fotos, vídeos, as memorias cando vaian estando, ... Polo momento, xa hai unha ducía de fotos que irán aumentando con seguridade ata máis dun centenar. Por certo, se queres enviar fotos da feira, hai lugar para elas.
2012/04/11
Campás de Franklin
Preparando a Feira da Ciencia (Feira da ciencia que vai na súa XVII edición), onte tomei un pequeno vídeo dunha montaxe que fixeron os alumnos sobre as campás de Franklin.
Non estará funcionando do mesmo xeito na feira: non se pode ter á vista e á man dos máis pequenos un tubo de raios catódicos dunha televisión, coas terminais conestadas de calquera xeito, e xa non lles da tempo a facer unha montaxe decente. Terminarán noutro momento, pero queda o vídeo como unha explicación de como se fai.
Non estará funcionando do mesmo xeito na feira: non se pode ter á vista e á man dos máis pequenos un tubo de raios catódicos dunha televisión, coas terminais conestadas de calquera xeito, e xa non lles da tempo a facer unha montaxe decente. Terminarán noutro momento, pero queda o vídeo como unha explicación de como se fai.
2012/04/09
O día nace, non se fai
De súpeto, sae o sol e elévase a temperatura. O orto é algo máis que unha palabra indicativa. É unha realidade que se deixa sentir máis do que pode arecer a primeira vista, isto é, pola luz direta que nos chega do astro rei.
As gráficas a continuación están feitas a partir dos datos dezminutais da estación meteorolóxica da granxa Escola Pedro Murias, en Ribadeo. As datas que se recolleron son da primeira parte do ano, ata o 21 de marzo, e alí pódense observar xa varias cousas relacionadas coa temperatura.
A primeira, á vista da media deses primeiros 80 días que corresponden ó inverno 2012, que a temperatura medra abondo máis rápido ó sair o Sol que despois baixa ó poñerse. Corresponde co quencemento rápido dunha capa superficial e a radiación de calor que vai diminuíndo coa temperatura, pero de xeito tan lento que case é unha recta. A variación de horario de posta e saída do Sol suaviza o efecto de inicio e fin do día.
Por outra banda, en Ribadeo o desfase entre hora solar e legal é de cousa de 1 hora e 27 minutos no inverno. É dicir, á 1 e 27 da tarde o Sol está no punto máis alto. Non obstante, apréciase na gráfica que o momento de máis temperatura ven sendo sobre as 2 e cuarto, é dicir, cun desfase entre temperatura máxima e máxima altura do Sol duns 45-50 minutos. Non s epode observar o mesmo coas mínimas, que s eproducen xusto antes da saída do Sol.
Se fraccionamos a gráfica por meses (segundo se especifica na lenda), as gráficas tremen máis polo menor número de datos, pero presentan máis exactitude nas variacións grandes de nacemento do día.
E así podemos sinalar de xeito preciso a hora do nacemento do día por termo medio en cada un dos períodos, como está sinalado na terceira gráfica, onde se pode observar mesmo que a variación de hora do orto é maior entre 0 - 30 días anteriores ó equinoccio os 30 - 60 que entre os 30 - 60 e 60 - 80. Asemade, o inicio da noite vése perfectamente que vai facéndose posterioremnte ó avanzar o ano pois a caída máis brusca do día suavízase claramente ó chegar a noite, retrasada dun a outro grupo de datos.
Hai que lembrar que as gtemperaturas son medias, aglutinando cousas como diferentes direccións do vento ou cobertura de nubes, que se se fixeran constar darían unha idea aínda máis nidia do comezo e final do día.
As gráficas a continuación están feitas a partir dos datos dezminutais da estación meteorolóxica da granxa Escola Pedro Murias, en Ribadeo. As datas que se recolleron son da primeira parte do ano, ata o 21 de marzo, e alí pódense observar xa varias cousas relacionadas coa temperatura.
A primeira, á vista da media deses primeiros 80 días que corresponden ó inverno 2012, que a temperatura medra abondo máis rápido ó sair o Sol que despois baixa ó poñerse. Corresponde co quencemento rápido dunha capa superficial e a radiación de calor que vai diminuíndo coa temperatura, pero de xeito tan lento que case é unha recta. A variación de horario de posta e saída do Sol suaviza o efecto de inicio e fin do día.
Por outra banda, en Ribadeo o desfase entre hora solar e legal é de cousa de 1 hora e 27 minutos no inverno. É dicir, á 1 e 27 da tarde o Sol está no punto máis alto. Non obstante, apréciase na gráfica que o momento de máis temperatura ven sendo sobre as 2 e cuarto, é dicir, cun desfase entre temperatura máxima e máxima altura do Sol duns 45-50 minutos. Non s epode observar o mesmo coas mínimas, que s eproducen xusto antes da saída do Sol.
2012/04/06
Os metais conducen o calor mellor? Vaia que si!
Unha imaxe, mil palabras:
Unha placa de xeo posta de desconxelar apoiada no lavabo e na billa da auga, metálica. O furado que fixo, 'labrando' o xeo xusto coa forma da billa, é patente.
Cargado para o 'el carnaval de la física' neste mes de abril levado adiante por http://laenciclopediagalactica.info
Cargado para o 'el carnaval de la física' neste mes de abril levado adiante por http://laenciclopediagalactica.info
2012/04/05
Queres practicar inglés de paso que melloras en física?
Hai moitos sitios na rede, pero a cousa ocorréuseme vendo iste:
African Summer Theory Institute. 2004. Online Lectures
Boa práctica!
Un consello: alomenos nesta ligazón, non tentes descargar os vídeos, conténtate co audio.
African Summer Theory Institute. 2004. Online Lectures
Boa práctica!
Un consello: alomenos nesta ligazón, non tentes descargar os vídeos, conténtate co audio.
2012/04/03
A choiva escasa do que vai de ano en Ribadeo
O que vai de ano trouxo choiva escasa en toda Galicia. Na zona de Ribadeo quizáis un pouco máis abondante que en xeral, pero aínda así escasa. Menos da metade, case a terceira parte, do ano que menos choveu da década anterior. Aí están os datos da estación que mantén a Pedro Murias do 1 de xaneiro ata onte, día 93 do ano, comparados cos obtidos dende o 2003:
É unha tendencia? Son poucos anos, esperemos que non, pero o previsto no modelo do cambio climático é que si, sexa o sinal dunha tendencia que convertiría Galicia nun país abondo máis seco.
2012/04/01
Conta atrás para a feira da ciencia 2012 (18 ed.)
Páxina da XVIII edición da Feira da ciencia de Ribadeo (2012)