21 de marzo. Equinoccio, saída do inverno e comezo da primavera. Día de cambio, onde o a luz do día xa predomina sobre a noite no hemisferio norte, razón quizais pola que foi proclamado día da árbore... Un día de cambio, de novos equilibrios.
Caeu na miña man un artigo sobre 'como o inglés deviu a lingua da física', que me fixo pensar sobre esta lingua nosa na que estou a escribir, o galego.
Primeiro, un resume: O latín, lingua coñecida pola xente culta do renacemento, a que sabía ler, foi o vehículo ideal para pasar a unha lingua coñecida os escritos gregos descubertos daquela. Aló polos anos 1800, o coñecemento do latín xa non era tan estendido, e en Europa habí tres linguas que competían a nivel científico: inglés, alemán e francés. Os intercambios facíanse combinándoas, podendo haber intercambio epistolar no que unha parte escribira nunha lingua e a outra, noutra. No primeiro terzo do século XX, Alemaña destacaba no campo da física, e era a meca de quen aspiraba a formarse e desenvolver unha carreira científica, comezando a tomar avantaxe. Mais os nazis, coa súa persecución dos xudeus -unha parte considerable dos científicos alemáns por aquel entón- o negacionismo científico nalgúns campos, e a perda da guerra, esnaquizaron esa preeminencia. Na outra beira do atlántico, con máis cartos despois da guerra, os científicos emigrados alí xunto cos locais, fixeron posible que a ciencia nos EEUU se despegara por riba do nivel europeo, atraen máis científicos para a súa formación e desenvolvemento, e facilitando o despegue das revistas científicas en inglés. Aínda así, naqueles tempos en Rusia houbo un despegue científico grande, mais a influencia do ruso quedou truncada pola decisión das autoridades soviéticas de cerrar as revistas científicas rusas con artigos en inglés, mentres nos EEUU se financiou a tradución do ruso ó inglés, incrementando a potencia científica desta lingua mentres Rusia se illaba prexudicando a súa produción científica.
Que repercusión ten isto nunha lingua minorizada, sen estado que a defenda (e cunha defensa deficiente por outras institucións), nun páramo científico no que son escasos os resaltes? Pois diría, para comezar, que en física iso ven a eliminar a preeminencia do castelán, xa que a publicación é en inglés, non en castelán, que queda a un nivel semellante ó galego...
Non é para un alba de groria, mais a reflexión amorosa sobre ciencia e lingua pode favorecer a ambas e á xente que a fai e os seus sucesores: non é o mesmo facer ciencia (ou outra cousa) nun idioma aprendido que nunha linga nativa. E a lingua é un dos pés vitais cos que contamos, unha parte viva de nós mesmos que se desenvolve nun equilibrio ecolóxico con outras semellanes que non son nosas do mesmo xeito que nós non somos delas.
Ningún comentario:
Publicar un comentario