2015/12/23

Premio para compañeiros

Hai anos, un par de profesores participaron na Feira da Ciencia de Ribadeo. Hoxe están xuntos con outros compañeiros nunha nova aventura didáctica no IES Galileo Galilei de Navia onde xa teñen realizada a segunda edición da "Feria de la ciencia" e van camiño da terceira.
Como dirían algúns, 'deben estar a facelo ben', pois a máis de premios xa conseguidos a traballos presentados, rematan de enterarse do premio á realización da propia feira, outorgado pola Asociación mejora tu Escuela Pública.
Pouco a pouco vou cargando algunha cousa para seguir a historia da feira naviega en 'Feiras de Ciencia na Galiza', aínda que a ben seguro pronto estará máis retrasada e con menor amplitude que nas ligazóns anteriores.
Alguén diría que só cabe dicir 'felicidades!'. Non estou de acordo. Por exemplo, xa pensaches asistir á próxima edición?

2015/12/08

O efecto Venturi, á vista

Venturi, ao vento:
Un día de vento, unha papeleira, un mínimo de observación... a física está presente en todas partes, en todo momento. Neste caso, o efecto Venturi.
--
Esta entrada participa na LXV Edición do Antroido da Física/Carnaval de la Física, aloxada no blog High Ability Dimension.

2015/12/01

Comunidade de campus científicos

Naceu unha nova comunidade en prol  da ciencia. A Comunidade de campus científicos veu á vida a partir de xente nova que en anos pasados ten aproveitado os campus científicos de verán organizados por FECYT. Agora son elas e eles quen se autoorganiza e brinda a si mesmas e á sociedade as posibilidades dunha asociación a favor da ciencia, da investigación e da súa difusión.
Podemos atopalas (e unirnos ou seguilas) en facebook (https://www.facebook.com/comunidadcampuscientificos/) ou twitter (https://twitter.com/CCCientificos), desfrutar das súas presentacións en youtube (un exemplo, con ligazóns a outras presentacións dos seus encontros: https://www.youtube.com/channel/UCW6E4BjQ3YU8JprKe6DaQOA) ou seguir a súa revista (http://paper.li/e-1436362324?edition_id=b8f34460-95c3-11e5-a552-0cc47a0d1605&utm_campaign=paper_sub&utm_medium=email&utm_source=subscription#!headlines)
Xente moi nova e con moitas ganas de facer cousas, a nivel estatal, con delegacións...
Por certo, mesmo moitas persoas participantes nos campus en anos pasados aínda non se enteraron. Podes axudar a difundir?

2015/11/24

Carnaval de la física / entroido da física LXIV edición


Ampliado: la vida hace que este mes, sobre la marcha, se amplie el plazo: la LXIV edición del carnaval de la física se extenderá durante los meses de octubre y noviembre.
Con octubre de 2015 viene la LXIV edición del carnaval de la física. Estos meses, esta edición, este blog: tengo el honor de albergar durante 61 días (octubre y noviembre) a las referencias de las entradas participantes en el carnaval. Aquí abajo las iré dejando, actualizando a medida que pasen los días. Las bases para participar? En resumen, decirlo al final de la entrada del blog, algo como 'Esta entrada participa en la edición LXV del Carnaval de la Física. Blog anfitrión: Física e Química en Ribadeo' y comunicarlo a través de facebook, correo electrónico -agremon2001 en yahoo.es- o con un comentario en esta misma entrada.
Ampliado: a vida fai que este mes, sobre a marcha, se amplíe o prazo: a LXIV edición do antroido da física extenderase os meses de outubre e novembro.
Con outubro de 2015 chega a LXIV edición do entroido da física. Estes meses, esta edición, este blog: teño a honra de acubillar estes 61 días (outubro e novembro) ás referenzas das entradas participantes no entroido. Embaixo as irei deixando, actualizando co paso dos días. As bases para participar? En resume, dicilo ó final da entrada do blog, algo como "Esta entrada participa na edición LXV do Carnaval de la Física/Antroido da Física. Blog anfitrión: Física e Química en Ribadeo." e comunicalo a traverso de facebook, correo electrónico -agremon2001 en yahoo.es- ou cun comentario nesta mesma entrada.
---
1.
Facendo visible un feito: podemos desprezar a atmosfera nos cálculos de g
Una pequeña demostración de introducción a la gravitación.
Unha pequena demostración de introdución á gravitación.

(Física e Química en Ribadeo)

2.
¿Se equivocó Albert Einstein?
Nadie es infalible... Einstein, tampoco!
Ninguén é infalible... Einstein, tampouco!
(Blog JEDA Granada)

3.
Comentario sobre ecuacións e sociedade: Hawking e a venda de "Historia do tempo", un conto. 
Las matemáticas son básicas para razonar la física o para no vender?
As matemáticas son básicas para razonar a física ou para non vender?
(Física e Química en Ribadeo)

4.
Premio Nobel de Física 2015
Una corta nota sobre los Nobel de Física recién salidos del horno, en espera de contribuciones más sesudas
Unha contribución curta sobre os Nobel de Física recén saídos do forno, en espera de contribucións máis sesudas
(Física e Química en Ribadeo)

5.
1/10/1847: Maria Mitchell descubre el ‘cometa Mitchell'
y hace historia... de la ciencia.
e fai historia... da ciencia.
(ZTFNews)

6.
Kepler, y a simple vista... no había contaminación lumínica!
Kepler, e a ollo nu... non había contaminación lumínica!
(ZTFNews)

7.
Anímate! ... mirando la animación!
Anímate! ... ollando a animación!


8.
 "No es un gran problema, pero para mi era como una espina. La historia también es sencilla, pero elocuente..."
"Non é un gran problema pero para min era como unha espiña. A historia tamén é sinxela, pero elocuente..."


9.
Si vives engañado, tienes un deber: desengañarte. La ciencia te ayuda.
se vives enganado, tes un deber, desenganarte. A ciencia axúdate.



10.
Las bondades de la redundancia de datos en el día a día.
As bondades da redundancia de datos no día a día.


 11.
Se estudia en 1º ESO... y tú, que sabes de eso?
Estúdase en 1º ESO... e ti, que sabes diso?


12.
Una generación brillante de físicos húngaros: los «marcianos» de la ciencia
Gabor, Teller, Szilard, Kárman, Neumann, Wigner... más?
Gabor, Teller, Szilard, Kárman, Neumann, Wigner... máis?


13.
 Un poco de luz sobre la oscuridad de materia y energía
Un pouco de luz sobre a escuridade de materia e enerxía


14.
Pues eso!
Pois iso!


15.
Una película, una física?
Unha película, unha física?


16.
Tiene sentido aplicar leyes físicas para analizar cosas que están sucediendo en el unverso educativo español?
Ten sentido aplicar as leis da física para analizar cousas que están a suceder no universo educativo español?


17
... 

Aplicando a física á análise da educación en España

Estou a ler unha revista de artigos de análise sobre a educación en España (La importancia de la educación. eldiario.es, otoño 2015). E decátome: boa parte dos razonamentos son enmarcables en conceptos, leis e relacións entre magnitudes físicas. Algo como a teoría xeral de sistemas, tendo como punto de partida a física e punto de achegamento o manexo educativo (que non exactamenter a educación).
Vexamos algúns exemplos para amosar o que digo:
1.Falando de PISA, chega a '(...)los retrasos educativos se pagan durante generaciones, porque la relación entre lo que fujimos y lo que somos es fuerte en todos los campos, pero mucho más en éste'. Vexamos: en calquera movemento, as condicións iniciais, a posición inicial en concreto, non determina a posición ó longo do tempo?
2.Falando da 'lei de Campbell', '(...) si empleamos un indicador cuantitativo para evaluar una política pública, cuantos más recursos asignamos a los resultados de esta medición, más se pervierte el proceso social que estamos midiendo'. Pero, iso mesmo non é o que ocorre cando temos a lei de indeterminación en mecánica cuántica? Se introducimos nun sistema unha variación dunha magnitude, as magnitudes relacionadas darán unha lectura que pouco ten que ver coa que pretendíamos antes de introducir esa variación como útil para facer a medida... sexa un raio de luz (enerxía) que fai variar a posición e a cantidade de movemento, ou o que sexa. E é evidente en educación que cando exercemos unha grande actividade sobre a avaliación, resíntese a aprendizaxe que esteamos a avaliar... De aí que continúe dicindo que o esforzo avaliativo tradúcese en clases para aprender a pasar as probas de avaliación. Algo que, por certo, poderiamos incluír nun apartado 2.b, relacionado coa idealidade das leis físicas :se se queren aplicar 'soltas' ten que ser en condicións ideais, onde non molesten outras leis non menos físicas, pero que complican o problema, o mesmo que se se quere avaliar só determinado factor ten que ser en condicións ideais (que non se dan) de desaparición doutros factores relacionados coa actividade empregada para medir...
3.Falando da aplicación das leis e medidas educativas: 'Una medida educativa no es sólo esa medida, es cómo los diversos agentes educativos la hacen suya, si la apoya, si generan resistencias pasivas o activas, sobre cómo afecta a los equilibrios educativos entre diversos grupos, cada uno con sus propios intereses y marcos de sentido.' Pero acaso iso non é que hai que considerar ata que punto unha lei física é válida mirando antes as condicións do contorno no que se vai aplicar esa lei 'ideal' equivalente a 'ideal' norma educativa?
4.Falando do efecto Hawthorne en experiencias educativas,  'Se ha comprobado qeu las personas, por el mero hecho de ser seleccionadas para aprticipar en un experimento, varían su comportamiento, en muchas ocasiones, con un plus de motivación.' De novo, cando as condicións dunha experiencia reducen o seu campo de actuación, non son xeralizables (vg., o que ocorre se collemos 20 moléculas de auga pouco nos vai a indicar sobre o que ocorre sobre o conxunto de 1 L de auga, aínda que por suposto poda ser aproveitado para estudar particularidades da molécula de auga.
... e poderiamos seguir. Coido que sería interesante que os analistas educativos estudiaran algo de física antes de poñerse ó seu...
--
Esta entrada participa na edición LXV do Carnaval de la Física/Antroido da Física. Blog anfitrión: Física e Química en Ribadeo.  

2015/11/23

Apunte sobre a Galiciencia 2015 dende Ribadeo


Durante os días mércores 18 a venres 20 de novembro de 2015, tivo lugar a edición 10 da Galiciencia no Polo de Desenvolvemento Tecnolóxico de Galicia, Tecnópole. Alí foron presentados 62 traballos de diferentes investigacións levadas a cabo por estudantes de secundaria, e tamén unha mostra de 22 pequenas investigacións de estudantes de primaria.
O IES de RibadeoDionisio Gamallo participou na mostra da man de dúas alumnas de 2º ESO, Estela Bravo e Iria García, co traballo 'Cambios en praias da Mariña lucense', que recabou o interese de moitos visitantes á mostra.
Pola súa parte, as alumnas, que presentaron un traballo continuación doutros preparados para a XXI Feira da Ciencia de Ribadeo (abril 2015, IES de Ribadeo Dionisio Gamallo) seguirán a desenvolver o seu estudo.
A experiencia de participar na Galiciencia 2015 levou consigo non só o poder expoñer o traballo realizado ou ver outros dos seus pares, senón tamén tres días de conviencia en Ourense e Allariz, a visita guiada á vila alaricana ou o paso polas termas de Outariz, entre outras actividades.
Outro traballo que estaba preparado, Estudo da expansión da vespa Velutina, de Pablo Vivero e Román Álvarez, finalmente non foi seleccionado e tamén segue a ser desenvolto.
Rematando de preparar o traballo

Un dos traballos premiados na Galiceincia 2015

Cartel correspondente á edición 2015 na exposición conmemorativa dos 10 anos de Galiciencia

traballo sobre viaxes de descubrimento arredor do mundo

Vista xeral da entrada

Apunte sobre a entrada á exposición

2015/11/09

A gravidade de Gravity

Onte vin Gravity. E fixeime nalgúns detalles que me amargaron a peli: as inconsistencias coa física non me deixaron disfrutar dela.
Nun momento determinado, un dos protagonistas di que dispoñen de 90 minutos: en 90 minutos os restos que andan dando volta á Terra voltarán a amargarlles a vida, 'pois móvense a uns 80 000 km/h'. Facendo cálculos, esa velocidade é duns 22 km·s-1, isto é, dobre velocidade que a velocidade de escape terrestre. Así, os refugallos espaciais terían unha velocidade que os alonxaría da Terra, a súa órbita sería aberta, e polo tanto non os voltarían molestar... por certo, a uns 400 km, altura pola que circulan tanto a estación espacial internacional como á que chega á lanzadeira espacial, dúas das tres naves da película, a órbita estable necesita unha velocidade duns 6775 m·s-1,dando a volta á Terra en... hora e media. Pódense facer algúns razonamentos para tentar xustificar a hora e media, pero as causas atribuídas serían todas invalidadas pola dinámica orbital e o conxunto de datos coñecidos. Quizáis, o razonamento máis acaído podería funcionar así: os refugallos formarían un anel arredor da Terra, con materiais movéndose a diversas velocidades, co límite superior dos 80 000 km/h ditos antes. Mais nese caso, as naves atoparían o anel despois de media volta, non despois dunha volta enteira; é dicir, ós 45 minutos.
É curioso que pa película, as vistas sobre a Terra non correspondan nunca (ao menos, que me fixara) a lugares do hemisferio sur. Cabería dicir que iso é imposible, aínda que quizáis sexa explicable pola montaxe da película, escamoteando as vistas dende o ceo de lugares onde terá pouca difusión (e Australia?)
Imaxe collida de http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/International_Space_Station/Where_is_the_International_Space_Station

Noutro momento, un dos protagonistas queda suxeito ó outro e pendurado del por unha corda. A escea é parella a cando aparece noutras películas unha persoa pendurada suxeita a outra no alto dun edificio: a que ocupa o lugar superior ten que facer unha forza considerable e estar ben apoiada. Na escea espacial, a 'superior' está suxeita por uns cables enrolados ó seu pé, que ameazan con deslearse. Escena dramática... e imposible. En órbita non hai unha gravidade 'extra' que tire dos corpos máis aló da propia órbita, que tenda a retrasalos ou facer que avancen sobre o corpo principal. É dicir, a tensión da corda sería nula na práctica, e calquera esforzo sobre ela da astronauta achegaría ó austronauta suavemente a ela. Ben, e si consideramos que a nave principal (a estación espacial internacional neste caso) se puxo a rotar rápido a raíz dos impactos do lixo espacial, producindo a necesidade dunha forza centrípeta nos astronauras colgados nela para seguir atados? Ese caso non se da: o impacto co lixo espacial remataba de producirse, e os astronautas non estaban suxeitos á estación espacial internacional por un vástago ríxido que lles comunicara unha rotación, senón que petaron con ela e saíron de xeito tanxencial, necesitando só dunha forza inicial para evitar que se continuara alonxando un astronauta do outro, e este da nave, entre outros razonamentos coincidentes no resultado.
Non deixa de ser curioso que, nun momento dado, un dos astronautas avise ó outro de que se achegan os restos espaciais. Se se cronometra, iso implica cousa de 2 s o dicilo, máis a reacción dende o avistamento. Pero 2 s, a 22 km·s-1, implica 44 km. Realmente, o astronuta ten unha supervisión para, nunha situación estresante, ser capaz de distinguir lixo espacial (é dicir, trozos ningún deles dun tamaño demasiado grande) a uns 44 km de distancia...
Que tal a película? Pois... non o sei. Quedeime en consideración doutro tipo...
...

2015/10/19

Meteoroloxía en Ribadeo hoxe, e unha pequena reflexión

Chove, e leva chovendo a última parte da noite. Miro e atopo que a estación automática da Granxa Pedro Murias non funciona: ten todos os seus parámetros fóra de medición. Como Luciano Zubillaga xa se xubilou e non hai quen se encargue da estación manual (nos últimos tempos tamouco el se facía cargo), non hai datos meteorolóxicos observados en Ribadeo...
Non hai? Si. En troques, a estación meteorolóxica do IES de Ribadeo Dionisio Gamallo vai funcionando estes días. Non é no mesmo lugar, e pode haber algunha variación ademais por tratarse dunha estación 'persoal', sen aparellos de calidade científica senón práctica... Velaí os últimos datos:
Está ben dispoñer de datos alternativos, aínda que se lles de máis credibilidade a uns que a outros por determinadas circunstancias. Por se unha estación falla, por comparar, para poder asignar de xeito máis doado unha calidade, ... como metodoloxía para aplicar un método á ciencia. Testabilidade, comparación, reproductibilidade, non son verbas ocas, aínda que, en segundo que campos da ciencia, se sofra de evidentes limitacións (ou, senón, cando imos poder reproducir o big bang e a historia posterior?)
Esta historia científica é extensible: O mesmo -ou de xeito parello- pode considerarse en relación ó xornais, blog, calquera tipo de fontes de información... información e transparencia para poder comparar mesmo partidos políticos ou decidir que imos comer mañá. De aí a importancia da diversidade e transparencia, que non é nin non dar ningún dato (o máis frecuente e doado) nin dar unha morea de datos sen ordear, ou dispersos, ou en formatos non accesibles, dificultando o seu tratamento ata -ás veces- facelo imposible. Un sinxelo fóra de servizo dunha estación meteorolóxica da lugar a que se valoren os datos, en particular aqueles dos que non se dispón.
---
Horas despois, volve a funcionar... e cos datos 'non rexistrados' segundo a imaxe, presentes...
...

2015/10/17

Resolvendo un problema (que tiven) de hai 35 anos

Non é un gran problema pero para min era como unha espiña. A historia tamén é sinxela, pero elocuente: aló hai 35 anos remataba de pasar un exame de oposición con éxito, pero a falta dun problema. Sabía facelo, ademais de varios xeitos, pero non din chegado a ningunha conclusión. Aínda hoxe en día non sei por que. O problema non era difícil ademáis era intuitivo... o caso é que, ontel, lembrando o tema por outra cuestión, e dun xeito informal, collín un papel e o resultado, en poucos minutos, é o que hai embaixo.
O enunciado, máis ou menos, dicía: "Nun reloxo de agullas, a agulla horaria, minuteiro e segundeiro coinciden ás 0 horas. Cando volverán coincidir?"
Todo o mundo sabe que cada 12 horas coinciden, pero, coinciden cada menos tempo?
A solución é doada e queda embaixo... 35 anos despois dun intento infrutuoso que aínda non sei por que o foi.
A primeira columna amosa o tempo que tardan en volver a coincidir minuteiro e horaria despois dunha coincidencia. A segunda desenvolve o cálculo para a recoincidencia de minuteiro e segundeiro. O tempo que tardarán en volver coincidir as tres dende unha coincidencia múltiple ten que ser múltiplo de ambos... Todo para chegar á conclusión evidente: tardan 12 horas, e non menos.
...

2015/10/06

Premio Nobel de Física 2015

A Academia falou: concedido exaequo a TAKAAKI KAJITA (Japón, 1959) e ARTHUR B. MCDONALD (Canadiano, 1943)
Co título 'os camaléons do espazo', o comunicado da Academia Sueca di que eles 'resolveron o crebacabezas dos neutrinos e abriron novas perspectivas en física de partículas'. A ilustración que acompaña á frase amosa unha partícula, redonda, sen identidade preestablecida, no intre de elixir vestimenta, calzóns de diferentes cores, coas letras tau (t, tauón) e (electrón) ou u (mu, muón). Certamente, expresión dun disfraz camaleónico que presentaría a partícula como diferente, sendo a mesma con diferente calzón.
Á beira da posibilidade de descargar o comunicado de concesión do Premio Nobel, unha pregunta a modo de alicerce: sabes que correntes de centeas de miles de millóns de neutrinos están pasando polo teu corpo cada segundo? A xulgar pola estatística que acompaña á pregunta, as 3/4 partes dos interesados na páxina que cubriron a resposta si o saben. Claro que... non creo que sexa algo que se poda estender á poboación en xeral, o de estar interesados no Premio Nobel de Física, e máis aínda, se non están seguros, dar a resposta...
O comunicado entra en materia apuntando que vivimos nun mundo de neutrinos. Quizáis houbera que apuntar que aínda non sabemos en que mundo vivimos, a xulgar pola obscuridade dalgunha enerxía e materia -a maioría de ambas-
Collido de https://en.wikipedia.org/wiki/Dark_matter
...

2015/10/05

Comentario sobre ecuacións e sociedade: Hawking e a venda de "Historia do tempo", un conto

No libro "Historia do tempo", S. Hawking comenta un consello co seu editor, que lle ven dicir, máis ou menos: "por cada fórmula (=ecuación) que conteña o libro, reducirase a venda á metade" (refeireime á frase anterior como 'comentario do editor', CdE). Aínda así, Hawking deixou unha expresión matemática.

Debemos entender entón que a venda de libros se reduxo á metade.
a)
A metade... de que? Como non hai unha definición numérica previa da posible venda inicial, podemos tomar algunhas hipóteses alternativas que poderían ser plausibles en ausencia dunha definición tal, e ver que pasa:
Hipótese 1. Infinito. Descartámola, pois a metade de infinito segue sendo infinito, e, a máis de limitacións de recursos, tampouco vemos nin que se venderan infinitos libros, nin que en consecuencia Hawking se fixera infinitamente rico. Hipótese falsa.
Hipótese 2. Venda limitada a que cada habitante da Terra mercara ao menos 1 libro. Coñezo a máis dunha persoa que non mercou o libro, logo tampouco é certa. Hipótese falsa.
Hipótese 3. Venda limitada a que cada familia con alguén alfabetizado mercara ao menos 1 libro. A demostración da súa falsidade é semellante ó caso anterior. Hipótese falsa.
Hipótese 4. Suposición de que o dito só afecta ás vendas de libros sen tratamento orixinal, e polo tanto, en inglés. De novo, a demostración é semellante ós casos anteriores, se ben reducida á poboación de fala inglesa. Ademais, nese caso deixaría á maioría da poboación mundial indefinida. Hipótese verdadeira.
Hipótese 5. O editor non tiña idea da venda máxima posible de libros, e o que dixo, CdE, é, en termos absolutos, unha tontería. Se ben é unha hipótese plausible, é indemostrable sen un coñecemento previo do editor e das circunstancias, pois non saberiamos como contrastala... parello en principio ó que pasaría cunha 'Hipótese 6' na que estableceramos un número concreto. Mais, neste caso (6) Poderiamos comprobar só que é falsa se estableceramos un número inicial menor do dobre dos exemplares vendidos ata o momento, pois non sabemos os que se van vender no futuro.
Ademais, debido ás posibles variantes de números posibles e polo tanto indefinición da hipótese 6, inclinaríame a pensar que a hipótese 5 sobre o CdE ten posibilidades de ser correcta. Imos logo por un comentario un pouco máis profundo do CdE.
b)
Aceptando a hipótese 6, que "o que dixo é, en termos absolutos, unha tontería", (algo que, repito, está sen demostrar aínda que é unha hipótese plausible), poderiamos tentar afinar o CdE para a súa aceptación, pois parece que nos poidera resultar algo lóxico, ou sexa, ter algo de verdade nas circunstancias que reodean á venda do libro, isto é, xeralizando, ás circunstancias da sociedade actual.
Así, poderiamos ter como un feito máis aceptable un enunciado débil (CdED) no que se manifestara "por cada fórmula (=ecuación) que conteña o libro, reducirase a venda", sen especificar cantidade. Certo que voltamos a estar na mesma definición da cantidade inicial, pero, aínda así, o CdED non parece unha 'verdade evidente'? O abandono das expresións matemáticas, fóra dos ambientes de estudo, investigación ou aplicación práctica de cuestións físicas ou matemáticas, xunto coa dificultade (tamén evidente en moita xente) de relación entre realidade física e a súa expresión matemática ou, de xeito equivalente, o significado físico de expresións matemáticas, resulta, senón unha proba, un forte apoio para a veracidade do CdED.

Tanto é así que esta entrada non contén ningunha expresión matemática, para evitar a diminución de lectores... e mesmo as dúas igualdades (tentando amosar conceptos como equivalentes no contexto dado, non números nin magnitudes!) foron desterradas, co que espero que o número de lectoras e lectores se aproxime asintóticamente no tempo a infinito...

Esta entrada participa na edición LXV do Carnaval de la Física/Antroido da Física. Blog anfitrión: Física e Química en Ribadeo

2015/10/02

Facendo visible un feito: podemos desprezar a atmosfera nos cálculos de g

Unha clase de 2º bac en física. Posta en situación: Gravitación, expresión usada para o interior de corpos sólidos: diferenza entre expresións a empregar para cálculos sobre nós e baixo nós. Unha pregunta: e por que non segue aumentando a gravidade cara enrriba se por riba das nosas cabezas segue a haber atmosfera? Por que non podemos empregar a expresión correspondente ó interior da Terra?
Ben, a resposta pode ser dada en varios niveis. Coido que se trata de explicar por que non serve a expresión usada no interior da Terra, derivada da expresión de Newton, e rematada de deducir. Unha resposta rápida, a densidade do aire e/ou a diferencia de masa entre parte sólida do planeta e atmosfera pode ser ilustrativa, pero...
Para disipar dúbidas, un cálculo sinxelo, comezable un pouco máis acó ou máis aló...
A masa da Terra é, redondeando, 6·1024 kg (dato que, con ou sen redondeo, usan repetidas veces no curso). E a masa da atmosfera?
Saben que a densidade aproximada do aire a nivel do mar é 1,29 g/L, ou, o que é o mesmo, 1,29 kg·m-3. Tamén saben dende hai tempo que a superficie da terra é duns 510 millóns de km2, polo tanto, 5,1·1014 m2. E que a gran maioría da masa da atmosfera está nos 10 primeiros km, que como moito, teñen a densidade do nivel do mar. Polo tanto, a súa masa, volume por densidade, da 5,1·1014·104·1,29 kg; é dicir, pouco máis de 6·1018 kg
É dicir, comparando a masa da atmosfera coa da Terra, da que é menor nun factor 106 : desprezable.
...
Esta entrada participa na edición LXV do Carnaval de la Física/Antroido da Física. Blog anfitrión: Física e Química en Ribadeo.

2015/08/05

Un vello libro, un novo pracer: Richard Feynman e O carácter da lei física

Feynman foi, no seu momento, un descubrimento para min. Hoxe volve selo, ó ler un libro que tiña aparcado dende hai moito para a súa lectura: a edición que rematei é de 1980, ano no que me costou 750 pts. Valía iso e máis, contradicindo a cita que atopo ó comezar ler un novo libro: Nowadays people know the price of everything and the value of nothing (O. Wilde, The picture of Dorian Gray)
Apuntei no seu comezo, cando xa me deixara embriagar: un libro para deleitarse comprendendo. E é que as conferencias ditadas en Cornell por Feynman no 1964 son, para min, unha obra de mestría didáctica sen menosprezar a literatura que levan consigo. Poucas cousas novas me descubriron: ó fin, é divulgación de hai máis de 50 anos. Pero sería mentir o tomar a frase anterior ó pé da letra, pois as imbricacións de ideas, métodos... que fan medrar na cabeza son tamén novidade, máis sutil que o que podan ser novedosos conceptos independentes.
Apunto noutro lugar: 'parece que fala do software libre', cando está a falar do que supoñería un desenvolvemento teórico da astronomía na época maia. Apunto tamén a substitución de intereses dunha ciencia para outra segundo van acadando unha certa maioría de idade e vexo o punto álxido de descubrimentos en física e a baixada de matrículas universitarias na disciplina, ou lembro que hai varias aproximacións diferentes á lei de Newton, cando vexo tres, que xa coñecía, pero que non as vira en conxunto dun xeito nídio ata o momento. Anoto parágrafos que serían convenientes para os meus alumnos... e para min.
Un pracer e un desfrute de coñecemento.
--
Esta entrada participa na edición LXIII do Carnaval de la Física/Antroido da Física. Blog anfitrión: El mundo de las Ideas.

2015/07/05

Apoio á liberdade de datos como fundamento para a liberdade (de investigación, pero non só)

Ás veces, as leis naturais sofren constricións non por outras leis de tipo natural, ou a súa aplicación vese entorpecida non por dificultades técnicas, senón por leis humanas.  Coido que tal tipo de restrición debera ser mínima, contemplando só como freo continxencias de forza maior. A declaración de A Haia (The Hague Declaration on Knowledge Discovery in the Digital Age) tenta garantir un mínimo de contemplación desa idea. Aínda non a refrendaches? e a túa organización?

2015/06/05

Un traballo xa vello: Selectividad de Física-LOGSE en Galicia: un resumen de 5 años

https://www.scribd.com/doc/267756200/Selectividad-de-Fisica-LOGSE-en-Galicia-Un-Resumen-de-5-Anos é un traballo feito polo grupo de traballo de Física nas PAAU e presentado ó congreso de ensino da física en Sevilla no ano 2001. Apareceu nas actas do mesmo (polo que parece, por un erro, sen o meu nome...)

2015/03/20

Actividades para a Eclipse de Sol de 2015 en Ribadeo

En tres fases:
1.Aviso


Nota de prensa
20150314


Actividades para a observación da eclipse de Sol en Ribadeo


O próximo mércores 18 de marzo a AVV O Tesón ten previsto usar o salón de presentacións da Casa das Letras para realizar unha charla sobre a observación da Eclipse de Sol do 20 de marzo. A charla será a partir das 20:00 horas.

Falarase do que é unha eclipse, as características da eclipse en Ribadeo e os métodos de observación, habida conta que mirar ó Sol, con ou sen eclipse, sempre é un perigo para a vista.

A charla será a preparación para a observación da eclipse, e será impartida por Antonio Gregorio Montes.

Como adianto, dicir que o comezo da eclipse será ás 9 e 7 minutos , e a fin, ás 11 e 20 minutos, despedíndose a eclipse de Galicia. O máximo será ás 10 e 11 minutos, momento no que as tres cuartas partes do Sol non se poderán apreciar.

Aínda que está prevista a observación por un grupo de coñecidos, a asociación non organizará unha observación dirixida pola dificultade de mantemento entre a xente de condicións óptimas que non danen a vista e a responsabilidade que leva consigo.
2.Preparación
Diapositivas usadas na charla: http://www.slideshare.net/Agremon/a-eclipse-de-sol-de-20-de-marzo-de-2015-en-ribadeo



3.Despois de
En Ribadeo pasou a eclipse 'sen pena nin gloria'.Nin unha nin outra,porque non se viu. Os estratos de nubes sobre a vila, movidos por un zumbón vento nordés, só permitiron observar pouca luz: unha diminución lixeira ó comezo, pois o Sol aínda estaba baixo, e unha claridade máis aprezable despois, xa co Sol máis alto e coa mesma nubosidade.
A próxima eclipse de Sol en Ribadeo? En agosto de 2017, veremos unha minieclipse onde o Sol quedará reducido só un 12%.
As de Lúa, máis frecuentes, terémolas tamén máis preto: o 4 de abril haberá unha, pero non será visible dende as nosas casas. A que si será é a da madrugada do 28 de setembro, en seis meses. Total, como moitas das eclipses de Lúa. Unha animación dende https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Animation_September_28_2015_lunar_eclipse_appearance.gif
Noutro blog: Preparación para esta eclipse de Sol
A eclipse de Sol de 2005
--
Posterior: http://www.gciencia.com/apod-galego/unha-eclipse-dobre-de-sol/ :

2015/03/09

Enfocando xa a Galiciencia 2015

Atopo na rede a seguinte información (que completo con ligazóns):
1.
Galiciencia
Feira científica de Galicia
mércores, 18 de novembro de 2015 ata venres, 20 de novembro de 2015
San Cibrao das Viñas (Ourense)
A Galiciencia é a maior feira científica de Galicia. Está patrocinada pola Consellería de Economía e Industria e a Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (Fecyt) e celebrarase no Parque Tecnolóxico de Galicia-Tecnópole os días 18, 19 e 20 de novembro de 2015. A estrela da feira é a exposición de proxectos de investigación e innovación presentada por equipos de estudantes de todas as idades, desde Primaria ata Bacharelato, acompañados polos seus profesores. Arredor dela, organizaranse tamén actividades paralelas, como obradoiros e espectáculos, relacionadas co Ano Internacional da luz e das tecnoloxías baseadas na luz.
O obxectivo principal da Galiciencia é servir de punto de encontro para rapaces e rapazas con ideas innovadoras. A posta en práctica do método científico, o traballo en equipo e o desenvolvemento de habilidades para expoñer os seus proxectos ao público son algunhas das aptitudes que os participantes melloran grazas a esta actividade.
Desde mediados do mes de abril ata final do curso escolar organizaranse tamén cursos especializados para profesores en centros de toda Galicia, co obxectivo de capacitalos no método científico, de maneira que poidan apoiar os seus alumnos na preparación de proxectos para participar tanto na Galiciencia como noutros certames. As inscricións neste curso, que terán lugar en horario de tarde, xa están abertas
Máis información nesta ligazón
2.
CURSO PARA PROFESORES:
Método científico
¿Pode un alumno investigar? A resposta é que sen dúbida si. O curso ten como obxectivo ofrecer ao profesorado unha formación específica para introducir a investigación na aula como ferramenta educativa. De carácter eminentemente práctico, reproduciremos todo o proceso investigador asumindo o rol de alumnos a medida que introducimos os contidos relativos a cada un dos aspectos implicados na tarefa investigadora.
Aínda que a percepción social da investigación está moi ligada aos ámbitos científico e tecnolóxico, a investigación pode integrarse en calquera materia, polo que o curso está aberto ao profesorado de todas as áreas.
CONTIDOS
1. ¿QUE ENTENDEMOS POR INVESTIGAR?.
A percepción de alumnos e profesores non sempre é a mesma.
É necesario coñecer as ideas preconcibidas dos estudantes antes de iniciar proxectos de investigación.
2. ¿QUE É UN TRABALLO DE INVESTIGACIÓN?.
En moitas ocasións non se ten unha idea clara. Presentaremos os distintos tipos de proxectos e os enfoques metodolóxicos que implican.
3. A MIÑA PRIMEIRA INVESTIGACIÓN. O MÉTODO CIENTÍFICO.
Todos os alumnos dos últimos cursos da ESO e Bacharelato coñecen a nivel teórico o método científico. Pero poucos deles o aplicaron. Antes de iniciar un proxecto, é interesante desenvolver “pequenas investigacións” que se levan a cabo nunha a sesión e permiten que o alumno adquira as destrezas básicas do investigador.
4. SELECCIÓN DE IDEAS PARA A REALIZACIÓN DE PROXECTOS.
Sen dúbida, un dos aspectos máis críticos á hora de levar a bo porto un traballo é que o tema sexa o adecuado. Por isto, valoraremos as problemáticas asociadas á elección.
●Que se axuste ás capacidades e coñecementos previos dos alumnos.
●Esperte interese e curiosidade.
●Dispoñamos dos recursos necesarios.
●Sexa viable tecnicamente.
●Ofreza resultados cuantificables.
5.¿COMO SE ESTRUTURA O TRABALLO DE INVESTIGACIÓN EN SECUNDARIA?
A grandes trazos, e con pequenas modificacións en función da área de coñecemento, existe un modelo xeneralizado a seguir. Veremos que implica cada apartado cando o adaptamos a os nosos alumnos.
1. Introdución.
2. Hipótese.
3. Metodoloxía (material e métodos).
3.1.-Asignación de significado e determinación dos valores e/ou categorías para as variables independentes.
3.2.-Deseño de utensilios experimentais e/ou dos documentos de recollida de información.
3.3.-Deseño do traballo de campo, documental e/ou de laboratorio.
3.4.-Desenvolvemento do traballo de investigación e recollida de datos.
4. Resultados e discusión.
5. Conclusións.
6. Bibliografía.
6. ¿QUE FUNCIÓNS TEN O TITOR?.
A principal responsabilidade do profesor é a dirección dos proxectos, e para isto é fundamental ter claras as funcións que lle corresponden e como afrontar as situacións que se van presentando a medida que avanza o proxecto. Analizaremos o difícil equilibro alumnos-titor e acoutaremos funcións.
7. EXEMPLO DE PROXECTOS XA REALIZADOS.
Sen dúbida, é de gran axuda dispoñer de modelos xa existentes. Veremos traballos xa finalizados e presentados a concursos e feiras que nos permitirán realizar unha análise crítica e valorar as problemáticas máis habituais que se producen durante a redacción da memoria.
8. ¿E AGORA QUE FACEMOS CON EL?.
Se queremos aproveitar todas as posibilidades educativas de embarcarnos nun traballo de investigación, debemos transmitir aos nosos alumnos a importancia de compartir o coñecemento e de saber comunicar o noso traballo. Para isto, dispoñemos da opción de presentalo tanto a concursos como a Feiras Científicas.
8.1. PRESENTACIÓN A CONCURSOS.
Existen gran cantidade de concursos aos que presentar o traballo. Presentaremos os principais existentes neste momento. 8.2.AS FEIRAS CIENTÍFICAS. GALICIENCIA.
Sen dúbida, unha das experiencias máis enriquecedoras para os estudantes é presentar o seu proxecto nunha feira científica. Para a participación, hai que preparar distintos aspectos, que van desde o deseño do stand á defensa oral. Como parte das actividades do curso, prepararemos o noso stand a escala e veremos as dificultades que implica para un alumno a defensa oral do proxecto.
●Preparación do proxecto.
●Redacción memoria e da documentación de inscrición.
●Defensa oral de proxectos.
●Galiciencia, unha oportunidade única para os nosos alumnos.
O curso é coordinado por David Ballesteros, profesor e titor de máis de 110 traballos de investigación levados a cabo por estudantes de secundaria de entre 12 e 18 anos durante os últimos 15 anos. Colaborador habitual do Parque Tecnolóxico de Galicia en proxectos de divulgación científica para mozos, é tamén socio activo de MAGMA, entidade que promove a investigación entre os mozos e que organiza a maior feira científica para mozos de España: A “Exporecerca Jove”. Contará coa colaboración como docentes de profesores cunha ampla experiencia educativa e no desenvolvemento de proxectos de investigación con estudantes.
Duración: 6 horas (3 horas/día).
Público: Docentes de Primaria/Bacharelato/Secundaria/FP.
Horario: 18h-21h.
Inscricións: sabela@tecnopole.es.
¿Cando e Onde?
CURSO DOCENTES_GALICIENCIA
Lugar - Datas - Centro/Entidade
ABRIL
San Cibrao das Viñas 13-14 abril Tecnópole
Celanova 20-21 abril IES de Celanova
Castro Caldelas 27-28 abril CPI Virxe dos Remedios
MAIO
Lugo 4-5 maio IES Xoán Montes
Sarria 6-11 maio IES Xograr Afonso Gómez de Sarria
Ribadeo 12-18 maio IES Dionisio Gamallo
Ferrol 19-20 maio IES Ferrol Vello
Pontedeume 25-26 maio IES Fraga do Eume
XUÑO
Vilagarcía 1-2 xuño IES Castro Alobre
Lalín 3-4 xuño IES Laxeiro
Vigo 8-9 xuño IES Santo Tomé de Freixeiro
Santiago 10-11 xuño IES Rosalía de Castro
E, relativo ás Galiciencias e á formación sobre proxectos de investigación, máis info.

2015/03/06

Fallo do XVI Premio Luis Freire de Investigación Científica na Escola

Para información, corto e pego de http://prensa.mc2coruna.org/2015/03/fallo-del-xvi-premio-luis-freire-de.html
– A final celebrouse na Domus o 28 de febreiro de 2015.
– Os gañadores asistirán a feiras científicas como Galiciencia en Ourense ou a Exporecerca Jove de Barcelona.


Unha investigación sobre o papel dos carnívoros na dispersión das sementes do carnabudo no Courel, un proxecto tecnolóxico para mellorar a conservación dos alimentos combinando a refrixeración cos ultrasóns e un proxecto nunha aula de Primaria para comprobar se é verdade que a luz da lúa pon verdes as patacas obtiveron os primeiros premios nesta edición do certamen.

A fase final do Luis Freire tivo lugar na mañá do 28 de febreiro de 2015, na Domus, ante a presenza de numerosos compañeiros, familiares e amigos dos finalistas.

Os gañadores asistirán a feiras científicas como Galiciencia en Ourense ou a Exporecerca Jove de Barcelona.

Nesta XVI edición do Premio Luis Freire considerouse por primeira vez a modalidade de Investigación Tecnolóxica, dirixida a alumnos de Educación Secundaria Obrigatoria, Bacharelato e Ciclos Formativos. A esta categoría uníronse a de Investigación Científica en Educación Primaria, convocada a pasada edición por primeira vez, dirixida neste caso a profesores de Primaria, para proxectos de investigación desenvolvidos na aula cos seus alumnos; e a modalidade de Investigación Científica en Educación Secundaria, que dende hai 17 anos propón aos alumnos de Secundaria en Galicia a presentar preguntas ás que deben dar resposta mediante a experimentación ou o traballo de campo.

A continuación detállase o Fallo do Xurado:
Modalidade de Educación Primaria Obrigatoria:
Primeiro premio: ¿Es verdad que la luz de la luna pone verdes las patatas?, presentado por Mar Domínguez Pacheco, do CPI Vicente Otero Valcárcel de Carral.

Segundo premio: ¿Qué tipos de pan forman más rápidamente el moho y qué factores le influyen?, presentado por Elena López Nores, do CPR Val Inclán 1 de Ferrol.

Modalidade de Investigación Científica en Educación Secundaria Obrigatoria:
Primeiro premio: Que distancia poden dispersar ás sementes vos carnívoros?, presentado por Amanda Arza Carballo, Lluís Castro Potau, María Locay López e Sandra Vilariño Rodríguez, do CPI Poeta Uxío Novoneyra de Folgoso do Courel

Segundo premio: ¿Huele igual la misma colonia en diferentes personas?, presentado por Esther Criado, Nuria Reborido e Andrea Vázquez, do IES David Buján de Cambre.

Terceiro premio: ¿Pueden los videojuegos mejorar nuestra capacidad de concentración?, presentado por José Antonio Díaz Mayorca, Cristóbal Loira Lorenzo, Luis Uriarte e Beatriz Amanda Trillo Senín, do Colexio Internacional SEK-Atlántico de Poio.

Modalidade de Investigación Tecnolóxica en Educación Secundaria Obrigatoria, Bacharelato e Ciclos Formativos:
Primeiro premio: ¿Se puede diseñar y construir una "nevera" que con ultrasonidos inhiba el crecimiento de microorganismos y mejore la conservación de los alimentos?, presentado por Claudia Escapa Álvarez, de Aulas Tecnópole, Parque Tecnolóxico de Galicia

Segundo premio: Podemos deseñar un sistema electrónico de alerta temperá que nos permita minimizar vos efectos dás riadas sobre a poboación en risco?, presentado por Clara Mingyue López Piñeiro, Iria Ollero Cadilla e Paula Dosantos Lois, de Aulas Tecnópole, Parque Tecnolóxico de Galicia.

Terceiro premio:  A Coruña aumentada, A Coruña enriquecida, presentado por María Varela Bermúdez e Juan Carlos Cáceres Rodríguez, do IES David Buján de Cambre.

O Xurado estivo presidido por Francisco Franco del Amo, director técnico do Aquarium Finisterrae, e estivo constituído ademais por: Dña. Isabel Espiñeira Suárez, profesora do CEIP ponte dous Brozos de Arteixo. D. José Carlos Chas, director do Centro de Formación de Profesorado da Coruña, D. Óscar Cabeza Gras, profesor de Física da Universidade dá Coruña, Dña. Ana María Suárez Alfeirán, profesora do IES Calvo Sotelo e membro da Asociación de Amigos da Casa Ciencias e Dña. Beatriz Castro Suárez, profesora no CRA ponte dá Pedra de Carballo. Ángel Loureiro Pereiro, xefe de servizo dos Museos Científicos Coruñeses, actuou como secretario do xurado.

O XVI Premio Luis Freire de Investigación Científica para Escolares está convocado polo Concello da Coruña- Museos Científicos Coruñeses, en colaboración coa Asociación de Amigos da Casa das Ciencias e a Fundación Barrié a través da súa iniciativa educativa educaBarrié. Pretende fomentar o interese pola ciencia e a formación en actitudes científicas, e premia os participantes que se distinguen pola orixinalidade e o rigor das súas investigacións e proxectos, e que demostren sentido crítico, curiosidade e constancia.

2015/02/01

Gozando da falsa ciencia

Fágome eco dunha protesta en relación á promoción de charlatanerías na televisión pública: http://www.cienciakanija.com/2015/02/01/rtve-promueve-la-pseudociencia e copio e pego:
La promoción de pseudoterapias y estafas varias en la televisión nacional es un hecho tan lamentable como extendido. Sin embargo, en ciertas ocasiones resulta tan flagrante y reiterativo que exige una movilización.
Esto es lo que pensaron los amigos de ¿Qué mal puede hacer? cuando, día tras días, veían como desde el programa “Saber Vivir“, integrado en Las Mañanas de La 1, la televisión pública nacional, se promovían terapias sin contrastado valor terapéutico.
qmph-sello-medio-promotor-pseudociencias-RTVE

Ante tal esperpento televisivo, decidieron enviar una queja formal al Defensor del Espectador, recabando firmas y adhesiones a su queja, tal como puede verse en su blog.
La queja, firmada por 549 personas y 17 colectivos, fue enviada al Defensor del Espectador, quien se comprometió a dar una respuesta en las ondas en la tarde de ayer.
El resultado no pudo ser más insatisfactorio, y hasta ofensivo, diría yo.
No se hizo mención explícita a la queja interpuesta, sino que, en lugar de esto, respondieron a la queja de otro televidente, Javier Prieto, acotada exclusivamente a la homeopatía.
Resulta evidente la manipulación y falta de respeto que mantiene el espacio “RTVE responde”, ninguneando una queja expuesta por tantas personas y colectivos, limitándose a responder someramente sólo uno de los aspectos, y sin realizar ninguna investigación sobre la materia ni el espacio que lo publicita.
Pueden verlo ustedes mismos en el video adjunto, alrededor del minuto 12:05
Estimada Pilar León:
  • No existe ese supuesto debate que ustedes llevan a la televisión. No, al menos, al nivel científico que se le presupone a una licenciada en farmacia. La homeopatía, en más de 200 años, no ha curado a nadie, no se sostiene a nivel teórico, contradiciendo todo lo que conocemos sobre química, física, biología, y medicina, y no existe ningún estudio serio que avale su terapia. También existen opiniones sobre que la Tierra es plana o que el holocausto judío no existió… ¿Van a llevar esos debates también a su programa? Como profesional, y más en un medio de televisión público, lo que debería es informar verazmente, no promover una estafa.
  • Cuando usted dice, en alusión a los supuestos medicamentos homeopáticos, “que son medicamentos”, debería citar la legislación vigente:
    Artículo 56 Criterios que han de cumplir los medicamentos homeopáticos para registrarse por el procedimiento simplificado especial
    Para obtener el registro simplificado de un medicamento homeopático se tendrán que cumplir las siguientes condiciones:
a) Que su vía de administración sea oral o externa.
b) Ausencia de indicación terapéutica particular en la etiqueta o en cualquier información relativa al medicamento.
c) Que su grado de dilución garantice la inocuidad del medicamento, en particular, el preparado no deberá contener más de una parte por 10.000 de tintura madre ni más de una centésima parte de la dosis mas baja que eventualmente se emplee en medicina alopática de aquellos principios activos cuya presencia en un medicamento alopático implique la obligatoriedad de presentar receta médica.
Es decir, que un medicamento homeopático, que simplemente es el azucarillo más caro que le van a vender en su vida, debe indicar claramente que no tiene acción terapéutica, y simplemente debe garantizar la inocuidad. Vamos que el azucarillo no cause mal a nadie.
  • Dice usted que las farmacias no pueden negarse a vender productos homeopáticos. ¿Seguro? A ver, a ver
homeofarmaEl enlace anterior hace referencia a la Farmacia Rialto, de Madrid. También debería usted decir que, a día de hoy, sólo hay 12 “medicamentos” homeopáticos autorizados en España, todos miembros de la familia Lycopodium, cuyo laboratorio titular en España es la empresa DHU, pese a que el producto no está comercializado. Así que sí, las farmacias sólo están “obligadas” a vender Lycopodium, sujeto a prescripción médica, un producto no comercializado en España, y sí, pueden negarse a vender homeopatía, y ser responsables con sus clientes indicándoles que les están estafando.
lycopodium
  • Dice usted que si mañana se demuestra que no funcionan, dejarán de venderlos. Esta actitud demuestra una grave falta de profesionalidad por su parte, quitándose de la foto y convirtiéndose en una simple despachadora, en lugar de investigar las pruebas y ser honesta y responsable con su negocio y, principalmente, con sus clientes. ¿Qué más pruebas necesitan? ¿Hasta cuando se escudarán en argumentos falaces y mentiras para seguir promoviendo esta estafa?
Basta ya. Os ruego que deis máxima difusión a este texto, o a otros relacionados. Que si tenéis un blog, facebook, twitter o cualquier otra red social, expreséis vuestra queja. No servirá de nada, quizá, pero siempre nos quedará nuestro derecho al pataleo, y pienso ejercerlo.

2015/01/10

Difundindo relatividade

Difundo á miña vez algo que chega difundido por Enciga:
En verbas do presidente da asociación,
"Envíovos dous enlaces para que podades disfrutar da representación que nos regalaron Xabier Prado Orbán e os alumnos e alumnas de 1º de Bacharelato do IES Pedra da Auga de Ponteareas no XXVII Congreso celebrado en Moaña.
A representación ten por título: Relatividade nas túas mans en 8 frases animadas.
No seguinte enlace podedes ver o vídeo e tamén diapositivas
Outra opción sería ver o video en YouTube, no seguinte enderezo: 
Pódovos decir que o vídeo tívome enganchado ata as tantas. Agora son as 6:00 am e estou a mandarvos o correo. Penso que tamén vos vai enganchar aínda que non sexa a horas tan tolas.
Gracias a Xabier, aos seus alumnos e aos seus fillos que grabaron e montaron as imaxes.
Paulino Estévez"
Que vos divirtades!
--
Esta entrada participa na edición de xaneiro de 2015 do Carnaval de la Física/antroido da física, en esta ocasión co blogue anfitrión http://icaraideas.blogspot.com.es/2015/01/bienvenidos-la-edicion-lix-del-carnaval.html
El Tiempo en Ribadeo - Predicción a 7 días y condiciones actuales.