Engado unha
á terceira edición do Congreso ONLINE do Observatorio para a CiberSociedade (2006):
Consideracións sobre a migración á e-aprendizaxe
0.Posta en escena
Aprendizaxe-e significa non só ensino a distancia. O seu significado abarca conceptos e métodos que incorporan diversas ferramentas que están na actualidade continuamente en mellora e / ou renovación. O seu uso é cada vez máis atractivo, mentres que a incorporación de entidades á xestión dun plan de aprendizaxe-e é tamén cada vez máis complicado.
Por iso, o plan de migración á aprendizaxe-e debe de levar consigo un contínuo cambio e desenvolvemento de ferramentas (tanto materiais como estructurales) e unha avaliación contínua do proxecto e dos cursos específicos fornecidos e/ou xestionados pola entidade.
Preséntanse a continuación algunhas consideracións esquemáticas sobre o tema.
1.Plan de migración.
Para a migración, o plan debe especificar en primeiro lugar os obxectivos.
1.1. Objectivos
Os objectivos contemplados poden ser diferentes dentro dun amplo espectro, e de forma natural, específicos para cada empresa ou administración pública. Con todo, a maioría pode ser clasificado como didáctico / formativos, ambiental (1) ou orzamentario.
1. Comezando por consideracións orzamentarias, o custo de implementación pode ser considerado alto en relación o mantemento dos cursos, pero as estimacións correspondentes varían moito dun proxecto a outro, e non pode considerarse unha liña xeral neste aspecto. Por exemplo, a elección dunha plataforma libre pode significar importantes aforros, pero as relacións con outros apartados non deben de ser deixados a parte. Non se trata de considerar só o costo total de operación de implementación, senón o mantemento ou a adaptación do persoal aos cambios, o mesmo que en calquera outro tema de implantación informática.
2. As consideracións ambientais no interior das empresas significan en xeral o mantemento dunha sinxela 'cultura empresarial' declarada ou non, e normalmente teñen máis importancia que as consideracións presupuestarias, pois implican derivacións sobre os fins do conxunto da empresa. Polo tanto, son básicas á hora de tomar decisións.
3. As consideracións didáctico / formativas son as máis prácticas das aquí clasificadas, e en xeral o telas en conta en lugar importante aforra tempo na implementación. Neste sentido, aprendizaxe-e pode significar unha mellora da aprendizaxe, sendo fundamentais as condicións de 'factibilidade' (2) ('feasability') e 'capacidade de ser disposto para a súa aprendizaxe por aprendizaxe-e' ('e-learningability').
1.2.Espectativas
As espectativas están relacionadas cos obxectivos. Entón, por que este párrafo? Porque unha vez especificados os obxectivos, as espectativas poden ser consideradas como 'obxectivos prácticos' que apunten a poñer de manifesto las as cousas reais que se contempla cambiar e as que non; en calquera caso, ambas expresións son unívocas no sentido expresado ou directamente deducibles unha da outra. Así, en diante, considerarei as espectativas como 'obxectivos tanxibles'.
1. Xa que logo, declarar como obxectivo principal aforros no orzamento de formación, illa e mina o propio valor das consideracións presupuestarias, e leva na maioría dos casos a unha mala implementación dunha solución aprendizaxe-e. Naturalmente, as espectativas nesta dirección poden (e deben) ser consideradas, pero como un aspecto secundario.
2. As consideracións ambientais son obrigatorias. Se unha compañía cambia, o principio didáctico de consideración de circunstancias previas e actuación en consideración a iso (3) é unha pedra angular a ter en conta. E iso implica a 'cultura de empresa'. Pode ser unha oportunidade para cambiala, tendo en conta as pertinentes necesidades específicas de análises.
3. Os obxectivos didáctico / formativos son a base. Que expectativas se crearon? A partir do uso de utilidades máis didácticas, podemos esperar dun xeito razoable un incremento do rendemento educativo. Por todo iso, a vía para comezar unha planificación pode ser:
Onde se consideran de forma illada os temas presupuestarios, condicionantes da realización xeral, pero secundarios no deseño.
[Obxectivos didactico/formativo]
Obxectivos didactico/formativo
1.3. Obrigacións
As obrigacións correspondentes a unha migración son 'trazables' e están relacionadas máis con expectativas que con obxectivos. E, neste párrafo, podemos separar de forma clara as financeiras e as demais. A dificultade estriba en sinalar as obrigacións culturais e didácticas envoltas.
2.Migración significa...
En cada empresa, escola ou administración pública, migración significará cousas diferentes, pero o importante é deixar claro que unha migración implica en xeral clarificar as circunstancias nas que se realizará en razón do método e a mentalidade, e posteriormente, integralas na planificación.
2.1.En canto ó método
O método pode variar, o que sucede continuamente cunha concepción de implicación de aparellos e programas cada vez máis sofisticados. E iso implica de forma consecuente unha formación previa da xente que deseñará, implementará e xestionará o cambio.
Aquí podemos considerar as figuras profesionais que intervirán no proceso, en particular alguén que fará as veces de Xefe do sistema de aprendizaxe-e (e-learning system leader). Outras figuras son máis facilmente subcontratables, como o xestor de proxectos de aprendizaxe-e (e-learning project manager) e / ou outras que representan para a entidade a opción de asumir todo o proceso de implementación ou non, como os expertos en e-autoría (expert in e-authoring) ou experto desarrollador de contidos avanzados para aprendizaxe-e (expert developper of advanced contents for e-learning), sempre usando os nomes adoitados polo proxecto HeLPS (4) para os perfís profesionais. O método refírese ó deseño do cambio, interno á organización considerada.
2.2.Mentalidade ou punto de vista.
Migración aquí significa só percepción de cambios cun punto de vista semellante desde o comezo ó final. Se a idea mental correspondente ós procedementos non cambia no proceso, iso indica en xeral que o enfoque non é o adecuado.
Unha imaxe para a súa mellor comprensión: se se está tomando fotos dunha cidade desde un avión, e a seguinte sesión de toma de fotos vai ser desenvolvida noutra cidade, é necesario cambiar a situación do aparello, pois pola contra non é posible facer o traballo. Este 'cambio de posición' é só un movemento, mentres que o método de traballo incorpora consideracións semellantes nunha e outra cidades, e polo tanto, serve a propia experiencia previa de toma aérea nunha cidade e a conciencia do cambio de posición.
De forma semellante, para considerar un 'novo' proceso de aprendizaxe-e, necesítase ter en consideración previa unha base intelectual, didáctica, cultural,... a propia experiencia en traballos de ensino anteriores e a consciencia que incorpora eses elementos con eles (como novas tecnoloxías, etc).
2.3.Plan de migración
Como resultado, podemos falar dun plan de migración. Buscamos integrar consideracións sobre o método e a mentalidad, polo que necesitamos un plan.
3.Deseño do plan
O deseño do plan pode variar, en particular por consideracións sobre a historia anterior de ensino da entidade. tomando unha mínima clasificación en relación ó momento de partida:
3.1.Entidades que non teñen unha experiencia previa en ensino.
Non é unha auténtica migración. É unha implementación totalmente nova, e non representa máis dificultade que a implementación dun sistema de ensino tradicional, aínda que haxa que tomar en conta aspectos máis técnicos e tecnolóxicos.
3.2.Entidades con experiencia previa en aprendizaxe tradicional.
Trátase dun caso típico, que con todo representa unha porcentaxe non demasiado alto das situacións, e en certa forma pode asimilarse en gran parte ao caso anterior, máis que ao seguinte.
3.3.Entidades con experiencia previa en aprendizaxe a distancia.
É posiblemente o caso que representa a maior porcentaxe de situacións entre as entidades que contemplan o seu paso á aprendizaxe-e, e o que representa un maior esforzo de cambio mental, por variación limitada das ideas de soporte.
Un comentario ó caso: fai varios meses, participei nunha confrontación sobre nomes, o nome que mellor puidese designar (en castelán) as características do que in inglés é coñecido como 'e-learning'. Non logamos un acordo e unha parte considerable da xente que interveu defendía o vello 'ensino a distancia', tratando de incluír nesa expresión a aprendizaxe-e non como unha subclase, senón como unha identificación.
Con iso indícase a dificultade de adaptación de vellos esquemas ás novas tecnologías, pois novos métodos necesitan novas expresións e en correspondencia, novos nomes que os designen.
4.Que aprendizaxe-e?
Hoxe, a aprendizaxe-e está nos seus comezos. Non importa que teña xa unha certa tradición, está sendo desenvolvido cara a estender as súas posibilidades en convivencia con estilos de aprendizaxe máis tradicionais á vez que trata de aproveitar novas posibilidades técnicas. Así, a educación non é divisible e nacen métodos como o blended learning, incorparando clases presenciales con outras virtuales e busca dos mellores resultados e adaptacións. É certo que ás veces a tecnoloxía pode verse envolvida nun ambiente de autosuficiencia que puidese empuxar a crer que asumir outros métodos crea problemas e que a tecnoloxía é a solución. Con todo, contemplando a situación con miras amplas, as novas técnicas, soportadas por novos aparellos e programas poden axudar a resolver problemas pero non todos, sendo aquí onde teñen aplicación conceptos como 'capacidade de ser aprendido' (learningability)
5.Procesos de Difusión e difusión do proceso.
5.1.Proceso de difusión
Para realizar unha migración, necesitamos un procedemento de difusión no interior da organización implicada. Non dispoñer de tal procedemento arrisca o resultado de todo o proceso.
5.2.Difusión do proceso
... e fai necesaria unha intervención de retroalimentación para interiorizar os novos procesos, para a súa validación, etc.
[1] Entendendo por tal tando as estrutura internas como as circunstancias externas á entidade e momento elixidos.
[2] Enténdase como a capacidade de que algo poida ser realizado.
[3] Consideración da célebre sentencia de David Ausubel, "atopa o que os estudantes saben e actúa en consecuencia"
[4] Ver, no relativo ó proxecto, http://www.helps-net.org/
