2012/10/11

É a ciencia só para maiores?

Quen pense que si, que tente artellar un método para parender ciencia ou facer que guste, á xente xa de maior ... ó mellor cambia de idea. Quen pense que non, ó mellor lle pode sacar algún partido ás "I Xornadas educaBarrié sobre experiencias de ciencia en Educación Infantil".
Así que, enfróntate ó problema cun criterio científico: prantéxate o problema, hipotetiza, testa a resposta ....

2012/10/09

Clase de astronomía ó natural

A medida que nos metemos máis e máis no outono, os días son máis curtos, e os amenceres máis tardíos. Agora é a época na que a entrada á clase coincide co amencer, e de xeito direto ou a traverso de cristaleiras, hai oportunidades múltiples para contemplar o ceo, dende Ribadeo ou outro lugar.
A pasada lúa chea, antes de meterse no horizonte oeste, serviu como telón de fondo a unha clase de astronomía a primeira hora da mañá. Tres conxuntos de tres liñas paralelas que se ven corresponden ó refrexo da iluminación interior. O movemento da lúa foi patente ó longo da clase, a visión dos cráteres, terrae e maria máis vívida ...

O amencer polo leste, cos ceos de tonos de lume. Os edificios, do fin do Xardín á esquerda, ó fin da avenida de Galicia, á dereita, marcan a silueta por baixo das nubes, fácilmente caracterizables.

Aquí parece que o lume queda pola outra beira do edificio do fondo, ou aínda da outra beira da ría. Á esquerda, a parte vella do edificio e no ceo á dereita, nubes máis obscuras.

O Cantábrico comezando a ter o tono de mar polo día. Cara á dereita, a Casa do Óptico co seu gurugú. O horizonte (no mar a uns 18 km, calculado pola redondez da Terra) é craro e palpable a variación da atmosfera coa altura.

Xa amencido, o Cantábrico segue ó fondo, aínda que non haxa contraste co ceo por riba de Vilaselán, fai aparecer nubes, clásicas e producidas algunhas por avións (propiciando o ensino da atmosfera húmida ou seca ...)

A máis de no IES, ceos en Ribadeo hainos ... a semana pasada collín este arco da vella por riba da torre da igrexa, dende diante do Rosa-Lar. Demostrado: aprender é algo que se pode facer en calquera lugar.

** entrada participante no 'Entroido da Física/Carnaval de la Física', edición outubro 2012, soportada polo blog 'Últimas noticias del cosmos' **

2012/10/02

Sobre o clima en Ribadeo

Hai poucos días fixen unha entrada sobre o clima do verán ribadense (http://fqribadeo.blogspot.com.es/2012/09/rematou-o-veran-verdade-climatoloxica.html), na que esta mesma noite descubrín unha anomalía grave nos datos. Laméntoo. Coido que compre corrixila, o que fago nesta entrada a unha non habitual, repetindo a anterior xa corrixida e completando agora parcialmente con datos sobre choiva extendidos a todo o ano, durante todo o século actual. Fago a mesma salvedade que fixen na pasada entrada, pois hai falta dalgún día solto que pode variar lixeiramente o resultado dalgún ano concreto. O 2001, debido a que ten abondas faltas no comezo de ano, non o computei como ano completo.

O verán rematou o 22 de setembro preto das 5 da tarde hora oficial. Despois de cada verán, sempre hai comentarios sobre como se desenvoltou. E resulta que as percepcións subxectivas poden coincidir moi ben coa realidade meteorolóxica ...
Deixo abaixo gráficas e datos de temperaturas e cantidade de choiva dos veráns do século:
Vese que as temperaturas medias do verán (22 de xuño a 21 de setembro, ambos incluídos) deixan a 2012 en 4º lugar, por tras de 2006, 2004 e 2003. Se ben, como se pode ver nas táboas de abaixo (ordeadas a primeira por ano e a segunda por temperatura). Non obstante, as de 2004 e 2003 son case imperceptiblemente iguais ás de 2012, sendo só as de 2006 netamente máis altas.

En canto á choiva, aclarar que mentras que algunha falta de datos nas temperaturas non inflúe grandemente pola homoxeneidade do verán, unha equivalente falta de datos nos correspondentes á choiva, si que poideran variar a gráfica de precipitacións, de aí que anote nos datos de 2004 e 2009 faltan medidas na web correspondente a Pedro Murias, de onde tomo os datos deste artigo.



Coa salvedade antedita sobre os datos, unha volta corrixidos, obsérvase que o verán 2012 si foi especialmente seco en Ribadeo, completando o terceiro ano consecutivo de veráns secos, e véndose na gráfica que ó longo do que levamos de século, os veráns tenden a ser máis secos.


-- -- --
O primeiro gráfico novo representa a media de choiva acumulada ó longo dun ano para un día dado. É unha gráfica que me sorprendeu ó facela pola súa limpeza. Vese que a cantidade de choiva caída vaise acumulando ó longo do ano, pero distínguense zonas de máis precipitación e zonas de menos. Ó final hai unha caída (o día 366) que corresponde ó feito de que este século levamos só rematados dous anos bisestos, un deles o máis seco ata o momento.
Na segunda imaxe dividín a gráfica por tramos (obviando o do 366). Así pódese observar que ata o día 160 aproximadamente (10 de xuño), o réxime de choivas é prácticamente constante, pouco maior de 2,5 L/m2 e día. De aí ata aproximadamente o comezo astronómico do outono (21 de setembro), é dicir, prácticamente o verán, o réxime baixa a súa media, pasando a pouquiño máis de 1 L/m2 e día de xeito uniforme. De aí e ata comezo de decembro (pouco máis de dous meses, no comezo do outono), de novo volve a producirse unha uniformidade de choiva, pero esta vez maior, sobrepasando os 4 L/m2 e día. O mes de decembro volta a ter un réxime de choiva semellante ó de comezos de ano.

O anterior, en canto ás medias. Desglosado ano por ano, temos a seguinte gráfica, onde se pode observar que no 2006 (1300 L/m2 ) choveu máis do doble que no 2004 (600 L/m2 ), e que o conxunto deste ano , a 30 de setembro, era o máis seco dos referidos.
Como casa isto co referido no post anterior? Pois por dúas razóns: O inverno foi con diferencia o máis seco do século e o verán, tamén, se ben xusto antes do cambio de estación houbo unha choiva que convertiría o conxunto nun ano máis normaliño, aínda que algo máis seco que a media.


Vémolo coas marcas da gráfica seguinte, onde se ven os de días de choivas en xuño e a lenta evolución ata a marca de fin de setembro, últimas medidas recollidas.

-- --
Despois do anterior, quizáis veña ben unha reflexión: remataba o artigo que tento corrixir indo contra a percepción subxectiva. E está demostrado que a subxectividade moitas veces traballa en contra da realidade. Pero non sempre. E cos datos obxectivos tamén se pode equivocar un no seu tratamento (ou na súa obtención). Algo que hai que ter en conta...
El Tiempo en Ribadeo - Predicción a 7 días y condiciones actuales.