Sobre Cansat

                    Recollo da revista EDUGA un artigo -que apunto e comento lixeiramente distinguindo a miña intervención ó non estar en cursiva e ser fortemente indentada na primeira liña, como este parágrafo, a máis de estar en aliñamento xustificado- que actúa como presentación dun proxecto que, cando me enterei da súa existencia, causoume unha moi grata impresión.

CanSat

De Galicia ao espazo

CanSat é un proxecto interdisciplinar apoiado na tecnoloxía e na electrónica que permite explorar moitas das áreas STEAM a través dun gran reto: achegarse á tecnoloxía aeroespacial mediante o deseño e construción dun pequeno satélite espacial do tamaño dunha lata de refresco. Este pequeno artefacto construído nas súas aulas e espazos maker será quen de emitir e recibir información a gran distancia de xeito autónomo.

M.ª Concepción Fernández Munín
Asesora Departamento Aula Nova
Centro Autonómico de Formación e Innovación (Santiago de Compostela)
cfdezmunin@edu.xunta.gal

                    Tecnoxía aeroespacial... ben, é unha aproximación como resalta a introdución e se pode ver máis adiante. Usa os 'espazos maker', potenciados nas aulas para a construción de aparellos, básicamente na área tecnolóxica, usando alturas de ata cousa de 1 km na atmosfera para a simulación do voo espacial..

 

Características xerais

O proxecto CanSat é unha iniciativa da Axencia Espacial Europea (ESA) que consiste en deseñar, construír e lanzar un minisatélite totalmente operativo do tamaño dunha lata cilíndrica de refresco de 115 mm de alto e 66 mm de diámetro. O factor limitante é o pequeno espazo dentro da lata para acomodar todos os sistemas no seu interior, asegurando o seu correcto funcionamento durante todo o proceso de lanzamento e descenso.

                    É unha iniciativa da ESA, European Space Agency, a Axencia Espacial Europea. A súa páxina web, https://www.esa.int/Education/CanSat , só ten o inconvinte de estar en inglés, mais proporciona unha base de apoio moito maior que o artigo comentado ou estes comentarios.

                    O tamaño da lata é o normalizado, cun volume total, ó facer os cálculos, de 218 cm³.

 

Fases da competición

A competición realízase en tres franxas consecutivas:

    • Ámbito rexional ou autonómico
    • Ámbito nacional
    • Ámbito internacional

Este ano organízase en Galicia a segunda experiencia dos centros educativos galegos neste campo espacial, coordinada desde o departamento Aula Nova do Centro Autonómico de Formación e Innovación (CAFI)  de Santiago de Compostela e en colaboración coa Consellería de Cultura, Educación e Universidade.
Os equipos galegos inscritos participan nunha primeira fase rexional, da que sairá o equipo que representará a Galicia na fase nacional.

                    Web do CAFI. Este é o segundo ano da experiencia coa ESA.

A fase rexional, que comezou no mes de xaneiro, finalizará cunha exposición oral dos proxectos e co lanzamento dos respectivos satélites desde un dron no aeródromo das Rozas en Lugo, no mes de maio. Colaboran nesta iniciativa a Axencia Gain, o Polo Aeroespacial de Galicia e a empresa Aeromedia.
O equipo gañador desta primeira fase participará na fase nacional CanSat 2021, organizada por ESERO Spain, competindo contra equipos de toda España. Este evento terá lugar en Granada durante o próximo verán, de xeito presencial. Pola súa vez, o gañador da competición nacional poderá participar na competición internacional CanSat 2021 da Axencia Espacial Europea (ESA), no mes de setembro, esta vez, de xeito virtual.

                    A estas alturas xa está rematada a fase galega deste 2021.

Fases do proxecto na competición rexional

Está empregando a verba 'fases' para dúas cousas diferentes: o desenvolvemento da competición e o desenvolvemento do proxecto de cada equipo.

Neste proxecto, os equipos pasan por tres fases distintas:

Fase 1: Imaxina o teu CanSat. Nesta fase, os membros do equipo dirixidos polo docente teñen que idear as características do seu CanSat, tendo en conta as posibles misións que van desenvolver.
Fase 2: Constrúe o teu CanSat. A continuación, o equipo dálle forma ao seu proxecto, tendo en conta todas as características xerais e específicas da convocatoria.
Fase 3: Lanza o teu CanSat. Nesta fase os CanSat son elevados por un dron e son liberados a una altura clave para empezar a emisión dos datos das misións.

                    Aquí ponse patente que non son auténticos satélites, senón simulación de funcionamento de aparataxe a unha certa altura. Evidentemente, o custe de lanzamento dos cansat elevaría a súa construción por riba das posibilidades existentes de financiamento.

 

Equipos participantes

O programa diríxese desde ESERO (European Space Education Resource Office) e está orientado ao alumnado de educación secundaria e bacaharaleto con idades comprendidas entre os 14 e os 19 anos, ambas as dúas incluídas. O alumnado formará un equipo de traballo interdisciplinar de 4 a 6 membros, que será coordinado por un/unha docente do seu centro. Este docente exercerá o papel de mentor, dirixindo e conducindo o grupo no seu traballo de investigación, deseño e creación.

Neste curso están inscritos 11 equipos galegos, que corresponden a 7 centros, 3 da provincia de Pontevedra, 5 da Coruña e 1 de Lugo:

    • IES Xunqueira 1 de Pontevedra
    • Espazo Maker do IES Eduardo Pondal de Ponteceso
    • CPR Las Acacias-Montecastelo de Vigo
    • CPI Dr. López Suárez do Saviñao
    • IES Rego de Trabe de Culleredo
    • IES Pontepedriña de Santiago
    • IES David Buján de Cambre
    • IES Eusebio da Guarda da Coruña
    • IES de Ortigueira

                    Aínda que pon 7 centros, vese que a lista está composta por 9, sendo o '7' un erro.

Estes 11 equipos traballan cun kit proporcionado desde Aula Nova, que consta de dúas placas Adafruit Feather MO, que son as que establecen a conexión entre si, e un sensor BME280, que permite unha medición da temperatura, humidade e presión.

                    Web para consultar sobre o Adafruit Feather. BME280 está fabricado por Bosch. Ampos compoñentes dirixen as posibilidades de actuación dos cansat a unha certa gama sobre meteoroloxía.

 

Requisitos xerais e específicos

Os requisitos xerais que deben terse en conta para o hardware e as misións son os seguintes:

1. Todos os compoñentes do CanSat deberán caber dentro dunha lata de refrescos convencional (de 115 mm de alto e 66 mm de diámetro), agás o paracaídas.

2. A masa do CanSat deberá medir entre un mínimo de 300 e un máximo de 350 gramos. Os CanSat máis lixeiros deberán portar un lastre adicional para alcanzar o límite de masa mínima requirida de 300 gramos.

                    ... Para unificación de pesos e facilidade no seu lanzamento...

3. O uso de explosivos, detonadores, pirotecnia e materiais inflamables ou perigosos está terminantemente prohibido.

4. A alimentación eléctrica do CanSat debe obterse de baterías e/ou paneis solares. Os sistemas deben estar preparados para permanecer acesos durante catro horas seguidas.

                    De igual xeito que na nota anterior, para facilitar o lanzamento en igualdade e sen présas, unha vez que poda abandoar a man dos seus creadores.

5. A batería debe estar accesible para que poida cambiarse ou recargarse con facilidade en caso necesario.

6. O  CanSat debe contar cun  interruptor de alimentación xeral perfectamente accesible

                    ... por se acaso...

7. O  CanSat debe contar cun sistema de recuperación, como un paracaídas, que poida reutilizarse despois do lanzamento. Recoméndase o emprego de tecidos de cores rechamantes que faciliten a localización do  CanSat tras a aterraxe. É aconsellable incluír un sistema de localización para a súa procura (mensáfono,  radiobaliza,  GPS etc.).

8. A conexión do paracaídas debe ser capaz de soportar unha forza de ata 500  N. A robustez do paracaídas debe probarse para garantir que o sistema funcionará como debe.

                    É dicir, o paracaídas debe esgtar preoaprado para soportar unha masa de 50 kg en condicións normais, ou 160 veces a masa do cansat: a recuperación en bo estado é fundamental para poder facer un estudo posterior en caso necesario.

9. Para favorecer a recuperación do  CanSat, é aconsellable un tempo máximo de voo de 120 segundos. Se se intenta unha aterraxe controlada, entón recoméndase un tempo de voo máximo de 170 segundos.

                    Entre 2 e 3 minutos; logo hai que recollelo e preparar o seguinte lanzamento.

10. Co obxectivo de recuperar o CanSat, recoméndase unha velocidade de descenso de entre 8 e 11  m/s. Con todo, a velocidade de descenso non deberá ser inferior a 6 m/s nin superior a 12  m/s por razóns de seguridade.

                    É dicir, está previsto o deixalos caer ('lanzalos') dende unha altura de ata arredor de 1 km.

11. O  CanSat deberá ser capaz de soportar unha aceleración de ata 20  g.

                    Nas condicións de funcionamento dos equipos de proxecto, isto equivale a dicir que deben ser moi robustos. É dubidoso que os equipos estén en condicións de medir 20 g (196 m·s^-2) nun ensaio de funcionamento.

12. O orzamento total do modelo final de CanSat non debe superar os 500 €. As estacións de terra (Ground Stations ou GS) e demais instrumentos relacionados que non voen non se incluirán dentro dese orzamento.

13. No caso de contar con patrocinadores, todos os elementos conseguidos a través deles deberán especificarse dentro do orzamento de acordo co seu prezo real no mercado.

                    O cansat debe ser algo unificado para a competición, mais o que o rodea non ten por que selo. Se hai patrocinio, pode terse mellor equipo de seguimento en terra.

14. Todos os equipos deberán cinguirse á frecuencia que se lles asigne durante a campaña de lanzamento. O rango de frecuencias permitidas varía dependendo do país no que se leve a cabo o encontro e comunicarase ao seu debido tempo. Recoméndaselles aos equipos que presten atención ao deseño do CanSat en canto a integración de hardware e a interconexión, para que a frecuencia de radio se poida modificar con facilidade en caso necesario.

15. O  CanSat deberá estar listo para voar no momento da chegada á campaña de lanzamento.

Tamén existen uns requisitos específicos debido á situación sanitaria, que teñen que terse en conta cando se inicie o proceso de deseño e fabricación, e que aparecen recollidas nas bases.

 

Misións que hai que desenvolver

Cada equipo de traballo debe desenvolver dúas misións moi diferentes, que debe planificar e organizar secuencialmente:

    • Misión principal, baseada na recepción e análise de datos enviados desde o CanSat e que terá en conta os requisitos do CanSat medindo presión e temperatura no descenso.
    • Misión secundaria: é unha misión específica que debe promover cada equipo e que pode ser ou non tecnolóxica. A idea é que forme parte dunha iniciativa STEM/STEAM.  

                    É dicir, unha misión normalizada, para aterse ó equipo subministrado e dar unha certa homoxeneidade, e logo, a creatividade de cada equipo.

Informes

Nesta primeira fase rexional, os equipos deberán redactar varios informes técnicos onde plasmarán os avances do seu proxecto, dirixidos á entidade organizadora: trátase do CDR (Critical Design Review) e, se pasan de fase, do PDR (Pre Launch Report).

 

Avaliación dos logros

Con cada informe, o equipo recibe un feedback para mellorar a súa participación na seguinte etapa e definir mellor as misións. Na fase final, haberá un xurado específico de expertos formado por persoal educador, enxeñeiro e científico, que terá en conta os seguintes criterios de avaliación antes de escoller o equipo gañador:

    • Logros técnicos: 35 %
    • Valor científico: 35 %
    • Competencias profesionais: 20 %
    • Difusión: 10 %

                     ... non esquezamos que é unha competición!

Para ler máis información sobre o proxecto, pódese consultar Cansat - Esero.es

Verán

    Dende hoxe pola mañá, ás 5:32 hora oficial en España (3:32 UTC, solsticio de verán), é verán.

(aínda que en Ribadeo non o pareza)

   Seráo ata o 22 de setembro ás 21:21 hora oficial (19:21 UTC, equinoccio de outono) cando comezará o outono...

Solsticios e equinoccios. Imaxe collida de Joshua Cesa en gl.wikipedia.org, lic. CC BY SA 3.0 unported

Entrevista a Sonia Villapol no marco da feira da ciencia ribadense

Sonia Villapol, en imaxe collida de https://botons.eu/2020/11/16/conferencia-so-a-ciencia-nos-salvara-da-pandemia/ (lic CC BY NC SA)

 

   Na XXVI edición da Feira da Ciencia e Cultura no IES de Ribadeo Dionisio Gamallo, tivo lugar unha charla de Sonia Villapol, e grabóuselle unha entrevista que quedou como podcast (en ivoox) no blog do IES. É esta:

   Adxunto parte do contido do estado actual do artigo adicado a Sonia Villapol na Galipedia:

_

Sonia Villapol Salgado, nada en Bretoña (A Pastoriza) o 8 de maio de 1977, é unha neurocientífica galega. Traballa no Texas Medical Center de Houston, onde é investigadora principal e profesora no Center for Neuroregeneration no Methodist Hospital Research, en Estados Unidos.^[1]

1 Traxectoria

Estudou na Universidade de Santiago de Compostela, acadando a licenciatura en Bioloxía con especialidade en Bioloxía Molecular e Biotecnoloxía en 2003. Posteriormente se trasladou a Barcelona onde realizou un máster en Neurociencia e comezou os estudos de doutoramento no departamento de Biología Cellular, Fisiología i Inmulogía da Universitat Autònoma de Barcelona (UAB). No ano 2007, defendeu a súa tese que trataba sobre os mecanismos da morte celular que ocorren no cerebro, obtendo unha cualificación de sobresaínte cum laude^[2].

Tras esta experiencia estableceuse en Francia entre os anos 2007 e 2010, onde traballou como investigadora post-doc no Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) na Universidade Pierre et Marie Curie e no INSERM en París. Tras esta etapa continuou a súa carreira nos Estados Unidos colaborando co Instituto Nacional da Saúde (NIH) e co Centro de Neurociencias e Medicina Rexenerativa^[3].

En 2014 comezou a traballar na Universidade de Georgetown coma profesora asistente no departamento de Neurociencia.

Sonia Villapol forma parte do Equipo de Investigación Internacional de covid-19, coordinando un equipo internacional de neurocientíficos que analiza como afecta o coronavirus ao cerebro e ao sistema nervioso. ^[4]

_

XXVI Feira da Ciencia e da Cultura. Resume

   Rematou. Unha nova edición da Feira da Ciencia de Ribadeo, a 26, deixou de novo tras de si un bo sabor de boca, aínda que cunha estrutura diferente obrigada por ter que enfrontármonos á pandemia.

   A directora do centro, Mª Jesús Besteiro, fixo varios resumes no blog do IES, en Crónica3 ou na Comarca, en particular sobre as científicas que impartiron charlas na feira, crónicas que máis ou menos acubillo agora aquí. Neste momento só está colgada a charla de María Vieites, que queda tamén aquí, e iranse incorporando aquí mesmo as outras:

 XXVI FEIRA da CIENCIA e da CULTURA 2021 

No IES de Ribadeo Dionisio Gamallo estamos celebrando durante esta semana a XXVI edición da Feira da Ciencia e da Cultura. O curso pasado foi cancelada debido ao confinamento e este curso 2020/2021 é unha Feira especial por dous motivos: en primeiro lugar, porque deixa de ser só Feira da Ciencia abrindo a participación a todos os departamentos que o desexen, pero tamén porque a pandemia condiciona as actividades e non estará o alumnado presentando as súas experiencias coma sempre senón que participarán co seu grupo de referencia en visitas virtuais a museos científcos, conferencias de temática variada, visitarán as exposicións de gravados de Amando Suárez Couto, Xela Arias e de traballos feitos polo alumnado en bioloxía, tecnoloxía, música e portugués, farán percorridos guiados polo xardín para descubrir as nosas árbores e tamén participarán na proxección da película Nación ou visitarán o Museo IES Ribadeo que trata de poñer en valor o noso patrimonio histórico educativo. 

Desexamos que o noso alumnado disfrute coas actividades e que sexan proveitosas.

 Sonia Villapol, Neurocientífica, dende Houston co IES Ribadeo Dionisio Gamallo

Sonia Villapol impartiu para nós a conferencia inaugural da XXVI Feira da Ciencia e da Cultura. Sonia, natural de Bretoña (Lugo), licenciouse en Bioloxía Molecular pola USC, doutorouse en Neurociencias pola Universidade Autónoma de Barcelona, foi investigadora postdoctoral na Universidade Pierre e Marie Curie de París e dende2010 traballa en EEUU onde pasou polo Instituto Nacional de Saúde (NIH), foi profesora de neurociencias na Universidade de Georgetown e actualmente é investigadora principal e profesora no Texas Medical Center de Houston. Ademáis, dende fai un ano, coordina o Equipo de Investigación Internacional daCOVID-19 no que participan neurocientíficos que analizan cómo lle afecta ocoronavirus ó cerebro e ó sistema nervioso.

Non só nos falou sobre a covid e os danos neurolóxicos a longo prazo senón que ilustrounos no tema das probas, das vacinas e contounos que no seu día a día ademáis de coordinar o seu propio equipo de invcestigación pensa novos proxectos e sobre todo, busca financiación para poder facelos realidade.

Reflexionou sobre a importancia da cooperación internacional a nivel científico, que seguramente a pandemia sirva de punto de inflexión para que os países dediquen maiores presupostos á investigación e insistiulle ó noso alumnado en que o esforzo e a motivación son a clave para chegar lonxe e que deben decidir persoalmente o seu futuro apoiados eso si, polas súas familias. Encantounos a conferencia, que poderá verse en breve a través da web e agradecémoslle a Sonia que nos dedicara parte do seu tempo e mandámoslle un cariñoso saúdo dende Ribadeo.

 

 María Vieites, Física, dende o CERN co IES Ribadeo Dionisio Gamallo

María Vieites, impartiu para o alumnado de ciencias de 4º ESO e 1º Bach unha conferencia titulada “O Cern: acelerando e detectando partículas”.

Para nós é un orgullo poder contar con ela por varios motivos: foi alumna nosa no Porta da Auga antes da fusión dos centros, é filla de Teresa Díaz, a nosa compañeira de Física e Química e ademais conseguiu un brillante currículo nun tempo meteórico. María cursou o grao de Física na USC con estancias de summerstudent en Hamburgo e Lausane, Suiza, no Centro Acelerador de Partículas. A continuación fixo o mestrado e despois comezou coa tese marchando un ano ó CERN. Doutorouse en Física Nuclear e agora traballa alí como Investigadora post doutoral no Grupo de Física de Altas Enerxías. 

Toda esta traxectoria, valeulle para ser premiada no 2020 como mellor científica galega menor de 30 anos. 

Explicounos como funciona o Centro Acelerador de Partículas, que é a máquina máis grande construída polo ser humano, deunos datos tan curiosos como que o túnel do acelerador está situado a 100 metros de profundidade e que traballan coas temperaturas máis frías de toda a galaxia, a -271,3 ºC pero ademáis, tratou de que entenderamos a necesidade da antimateria nun mundo dominado pola materia.

María, que se dedica a facer investigación fundamental e non aplicada, contounos que o seu traballo permítelle estar en contacto diario con científcos e científicas colaboradores do CERN repartidos por máis de 80 países e que a información é compartida entre todos, o que supón unha grande vantaxe á hora de investigar.

Finalmente, María, que foi gran colaboradora como alumna en moitas Feiras da Ciencia, confesounos que ademais de investigar tamén lle gusta divulgar para achegar a ciencia ó público e alentou ó noso alumnado a estudar o que lles guste e a non ter medo a enfrentarse a novos retos. No seguinte enlace, podedes vela (https://youtu.be/c1jlYEiWpdg) e dende o IES de Ribadeo, queremos darlle a noraboa e mandámoslle un saúdo cariñoso.

  (01/06/2021): OS APELIDOS GALEGOS. 

Ana Isabel Boullón Agrelo pronunciou unha charla titulada “Os apelidos galegos”. A actividade enmárcase dentro do programa “A Ponte”, que pretende achegar a USC ós centros de ensino. 

O acto estaba previsto para o alumnado de 2º de BAC, pero debido ás circunstancias relacionadas coa COVID houbo que pospoñelo e reorientalo ó alumnado de 1º de BAC. 

Ana Boullón é Doutora en filoloxía galega e profesora titular do departamento de galego da USC. O seu ámbito de investigación céntrase sobre todo na onomástica, na edición de textos e na lexicografía. Forma parte de varios colectivos e institucións: Instituto da Lingua Galega (ILG), Asociación Galega de Onomástica (AGON), etc. Recentemente foi nomeada membro de número da Real Academia Galega (RAG), da que xa é correspondente Na súa intervención, despois de referirse ós estudos da USC relacionados co seu ámbito, explicou a historia da creación dos apelidos e centrouse nalgúns propios da zona de Ribadeo. Como autoridade destacada tamén no ámbito da toponimia, rematou aludindo á polémica sobre a denominación da ría, defendendo, de xeito moi documentado, por que a Ría de Ribadeo debe seguir mantendo a súa denominación actual. A actividade organizárona, en colaboración, o Departamento de Orientación, o Departamento de Galego e o Equipo de Dinamización Lingüística.

 LAURA CALAZA, “unha matemática falando dedialectoloxía galega”

A cuarta muller investigadora coa que contamos na XXVI Feira da Ciencia e da Cultura foi Laura Calaza. Estudou o bacharelato en Vilalba e despois marchou a Santiago, onde se licenciou en Matemáticas na USC coa especialidade en Estatística e Investigación Operativa. Completou a súa formación tamén na USC cun Máster en Técnicas Estatísticas e é membro activo da Real Sociedade Matemática Española pero dende 2015, esta muller matemática tamén forma parte do Instituto da Lingua Galega e participa nos proxectos que se desenvolven dentro da Rede de Investigación de Tecnoloxías e Análise de Datos Lingüísticos (TecAnDaLi).

Agora traballa no Centro de Formación do Profesorado de Lugo, na extensiónde Burela motivo polo cal é a nosa Asesora TIC e axúdanos e oriéntanos cos Plans de Formación que facemos cada curso. Impartiu para nós dúas charlas, a primeira titulada “O debate do X” para alumnado de 3º ESO e a segunda “Dime como falas e direiche de onde eres”. 

En principio pode sorprender unha matemática falando de dialectoloxía, pero é que realmente esa fronteria que ás veces pensamos que existe entre as ciencias e as letras, non é tal. Están moito máis ligadas do que podemos imaxinar e Laura demostróunolo sobradamente. 

Rematou ambas sesións permitíndolle ó alumnado empregar o teléfono para facer un “Mentimeter”. Debían describir cunha palabra a XXVI Feira da Ciencia e da Cultura. Para boa parte do alumnado resultou interesante, divertida e sorprendente. Alegrámonos de que tódalas actividades foran proveitosas eagradecémoslle a Laura o tempo que nos dedicou e o agasallo de papiroflexia feito por ella. Xa o collemos como idea para o vindieiro curso.

 Visitas Virtuais aos Museos Científicos Coruñeses.

Na XXVI Feira da Ciencia e da Cultura, boa parte do alumnado do IES de Ribadeo Dionisio Gamallo tivo a oportunidade de visitar os museos científicos coruñeses.

O Departamento de Bioloxía, que foi o encargado da actividade, seleccionou para o alumnado de 1º ESO a visita á Sala Nautilus do Aquarium Finisterrae. Trátase da sala máis espectacular do acuario, unha gran piscina de 4,4 millóns de litros de auga onde nada os maiores peixes do Atlántico. Puideron ver meros, douradas, os grandes bancos de xardas e de xurelos e, por suposto, as quenllas, entre as que destaca Gastón, un Tiburón Toro macho de 2,5 metros de longo e 120 kg de peso.

O alumnado de 2º ESO visitou a exposición "Puro Swing" na Casa das Ciencias centrado na explicación dos experimentos pendulares de Galielo e Foucault que cambiaron a historia da ciencia, no segredo do botafumeiro mirar como a gravidade fai debuxos xeométricos e aprender a maxia con péndulos acoplados. 

Finalmente, na Domus, eliximos para 3º ESO a "Disección en directo do ollo" e para 1º de Bacharelato, a "Disección en directo dunha flor", ambas acompañadas de xogos interactivos coa aula.

Todas resultaron de interese e o alumnado mostrouse participativo. Nun curso condicionado pola pandemia e o protocolo anticovid, que fixo imposible a realización de prácticas de laboratorio, dende o IES de Ribadeo queremos agradecerlle aos Museos Científicos Coruñeses a súa colaboración.

 

 Visita vitual ós xacementos de Atapuerca na XXVI Feira da Ciencia e da Cultura ribadense

Ribadeo, 8 de xuño, 2021. Case para rematar a XXVI Feira da Ciencia e da Cultura ribadense, o alumnado de 4º ESO tivo a oportunidade de facer unha visita virtual ós Xacementos de Atapuerca en Burgos. Baixo o título “La trinchera del ferrocarril, en busca de nuestro origen” fomos recorrendo unha zona calcaria que inclúe xacementos tan importantes como A sima do elefante, A galería ou a gran Dolina. Explicáronnos que se trata da maior concentración de restos humanos da península e que alí se atoparon restos do antepasado máis antigo de Europa, o Homo antecessor, un homínido que chegou dende Africa e que é a última especie común entre os Homo neanderthalensis e os Homo sapiens. Non cabe dúbida de que foi unha actividade moi interesante e unha boa lección de evolución humana. Puidemos observar dende restos de mamíferos ata ferramentas de sílex pasando por restos humanos tan famosos coma o cránio número 5, coñecido popularmente como Miguelón que é o cranio de Homo heidelbergensis mellor conservado do mundo e recibe ese nome en honor a Miguel Indurain pois foi descuberto cando Miguel acababa de gañar o segundo Tour de Francia.

Tan só queda para os vindeiros días rematar algúns percorridos botánicos polo xardín que tiveron que ser aprazados pola chuvia e dende o IES de Ribadeo agradecen a colaboración do Museo de Atapuerca.

  

Hoxe, eclipse de Sol

   En Ribadeo, o máximo da eclipse será ás 11:45, hora oficial, comezando ás 10:55 de forma practicamente inobservable. E, dun xeito aproximado, poderá verse así (no máximo):

   Hai que ter en conta que, de poder velo, o brilo resalta sobre a escuridade, co que a apariencia da parte eclipsada (cousa dun 15 %) será aínda menor.

   Esta é unha nota breve. E, o primeiro, lembrar mirar o Sol con protección ou de xeito indirecto, a unha proxección del. No blog hai diversos sitios onde especifiquei como facer par observar unha eclipse.

   Nestas terras só será parcial, mentres noutros lugares poderá chegarse a ver como anular, é dicir, como un anel luminoso arredor dun centro escuro, a sombra que proxectará a Lúa sobre o seu centro. Pola nosa posición, a Lúa quedará descentrada en relación ó Sol, observándose só que tapa un pouco unha beira. Claro está, só será visible se as nubes o permiten, e a diminución de luz non será abondante, polo que, de non permitilo, pasará inadvertido.

   E, para saber máis sobre a eclipse de hoxe, unha páxina que está abondo ben é https://www.tiempo.com/ram/10-de-junio-de-2021-eclipse-anular-de-sol_amp.html, e un libriño libre de referenza sobre as eclipses pode ser este: https://www.iac.es/system/files/documents/2019-09/eclipses.pdf

   A máis, claro, dos documentos no blog sobre eclipses ou na Galipedia...

XXVI Feira da Ciencia (e da Cultura!)

   Onte recibín o cartel da nova feira da Ciencia do IES de Ribadeo Dionisio Gamallo. Unha feira diferente nun ano no que o coronavirus aínda segue como pandemia.

   Xa tiveron lugar algunhas actividades. Esta mañá, María Vieites Díaz, Ribadense no CERN, falou cobre as experiencias que se están a levar a cabo no acelerador de partículas máis potente do mundo, mentres onte Sonia Villapol falou de Covid e danos neurolóxicos. E segue, que está a comezar!