Unha aproximación ó clima de Vilalba. I.-Temperatura media

   Polo momento, o clima de Vilalba non ten sido estudado de xeito independente. Calquera que viva en Vilalba terá unha idea tanto do clima como da temperie, do tempo que está a facer, fixo ou se prevé que faga nun momento dado. Pero sen datos obxectivos, as ideas dunhas e outras persoas, o seu xeito de sentir a meteoroloxía que afecta a Vilalba, variarán abondo. No mesmo pobo non hai estación meteorolóxica, e no concello, a única estación meteorolóxica funcional cunha serie de datos que xa vai sendo ampla (vinteun anos, 2/1/2001) foi levantada nunha zona de muíños de vento, a carón da fronteira co concello de Guitiriz. Ou sexa, lonxe da vila e a douscentos metros máis de altura que a casa do concello. De feito, o seu nome é 'Guitiriz - Mirador', o que dá unha idea da súa posición (43,226593º N, -7,783072º [O], WGS84). Abondo máis recente, oito anos (8/3/2013), é a de Lanzós (43,3746º N, -7,64468º [O]), tamén abondo máis próxima e a unha altura semellante á da casa do concello. E moito máis recente, pois aínda lle faltan meses para ter o ano (16/10/2020), é a de Santaballa (43,327644º N, -7.716554º [O], 'Feiranova-Santaballa'), tamén dunha altura semellante e máis próxima que a de Lanzós.

   O caso é que, coas tres estacións, xa se van recollendo datos para facer unha historia climática de Vilalba, e a iso ven esta entrada, a ilustrar o seu comezo, cos datos da temperatura media. Outro día colleremos outra variable.

   As gráficas teñen datos das estacións meteorolóxicas de MeteoGalicia, e a primeira tamén unha estimación, calculada a partir dos datos das tres estacións, da media de temperatura diaria na zona da casa do concello, na vila.

   A primeira gráfica non dá moitas claves a quen non estea afeito a tratar con este tipo de presentación de datos. Aínda así, vese que a serie máis longa (en azul, a de Guitiriz-Mirador) vai aumentando pouco a pouco o número de días anuais cunha temperatura media nas 24 horas no entorno dos 25 ºC, aínda que o día que ten unha temperatura media máis alta sexa do 2003. Tamén se ve que na parte correspondente á casa do concello, -en liña verde máis ancha por ser só unha estimación e así quitarlle a precisión- houbo días en xaneiro nos que a temperatura media baixou de cero graos centígrados, así como que é de esperar que aínda estean por vir os días máis cálidos.

    En canto á segunda gráfica, representa a temperatura media do ano anterior. Por exemplo, se collemos o día 5/6/2010, o punto sinalará a temperatura media dende un ano antes a ese día. Só ten representados os datos das dúas estacións máis lonxevas, pois Santaballa aínda non acadou abondo número de días de funcionamento como para pode facer a liña correspondente. Nesta representación é patente que os últimos anos foron máis quentes, temperaturas máis altas, con medias anuais duns once graos centígrados. É de prever que a media para o núcleo urbano de Vilalba sexa algo superior ós 11 ºC. Tamén están deuxadas as liñas de tendencia das dúas estacións, que se ve claamente que son ascendentes en ambos casos. Se hai moita diferenza de pendente entre elas é máis ben polo aínda curto período de funcionamento de Lanzós. Pero aínda así queda claro que, por termo medio, a temperatura de Vilalba-vila no que vai de século aumentou arredor de 1 ºC. Os datos son acordes co que todos sabemos: estamos nun cambio climático.

   Seguirá. Para quen teña interese, pode comparar cos datos de Ribadeo, para onde fixen un pequeno libriño cos datos de varias variables no que vai de século, facendo fincapé no 2020.

Canadá, 50 ºC. Ribadeo, frío

Gráfica da NASA manifestando a anomalía de temperaturas en norteamérica estes días, en comparación coa media dos sete anos anteriores. Imaxe no dominio público.

 

   As novas dan fe: no Canadá están a sufrir temperaturas de case 50 ºC, en zonas onde o normal é que nesta época pouco máis teña feito que comezar o desxeo. Mentres, Ribadeo marcou o comezo de ano máis frío deste século.

   Está tolo o clima? Diría máis ben que quen está tolo somos nós, como especie, os humanos. O clima só responde ás leis físicas, aínda que ás veces sexan complicadas de entender, ou mesmo, aínda descoñecidas.

  E, mentres, está a estenderse de que hai que difundir os efectos extremos para amosar a gravidade da situación climática e propiciar unha mentalización rápida e a conseguinte actuación para enfrontarse ó cambio nocivo que estamos a experimentar. En contra, ese alarmismo é respondido dende filas opositoras, chamándoo como econazismo ou etiquetas semellantes.

   Na realidade, non fai falta poñer fincapé na difusión de catástrofes, nin provocadas polo clima, nin doutro tipo: pola súa propia natureza, eses efectos extremos son carne de noticia. E, en relación ó clima, cada vez son máis frecuentes e máis extremos. De xeito estatístico, eses efectos que soian darse de cento en vento, aumentan de xeito rápido a súa frecuencia con aparentemente pequenas variacións de temperaturas medias. Ó fin, que é un aumento de 1 ºC?

   Ese aumento de frecuencia non só é para aqueles fenómenos que asociaríamos con temperaturas altas, senón que nun aparente paradoxo (só aparente) tamén vemos aumentos doutros fenómenos que asociamos con temperaturas baixas. E así, hai non moito, a pasada primavera, mentres unha ampla zona de Europa centrada no Báltico, estaba a sufrir unha abafante vaga de calor 'mediterráneo', ó estilo do que se pode pasar nas costas cálidas dese mar no verán, a zona mediterránea estaba a sufrir unha vaga de frío 'polar'. Ambas vagas, anómalas, por máis que fora máis rara a calor báltica. E ambas, episodios puntuais que por si sós non significarían nada máis que unha flutuación típica, se ben pouco frecuente. Pero a suma de flutuacións dun e outro signo vese aumentar en cantidade e profundidade, e iso si, ese cambio de frecuencia e profundidade do conxunto, é efecto do cambio climático

   E é que un aumento da temperatura media supón que a atmosfera dispón de máis enerxía, e polo tanto, é máis inestable. Dicir algo como que 'en Galicia viranos ben que aumente algo a temperatura polo cambio climático' é afirmar o propio descoñecemento do tema, e non só no que a rexistros de temperatura poda afectar, pois unha cousa é pensar na temperatura media e outra que debido a ese aumento se podan rexistrar máis veces indesexables extremos da temperatura, sobre todo, altas. E, por suposto, desestimar outros efectos asociados como a seca e o descontrol de precipitacións ou a chegada de furacáns ás nosas costas. Non, por desgraza as novas non son alarmismo: son alarmantes aínda que haxa que comprendelas e matizalas.

A temperatura...

    Chegou o 1 de xullo. A temperatura é 'de praia'. A auga, ao menos na ría de Ribadeo, los bloques, hai unha hora, para desfrutar dela.

   É dicir, para non pensar que a Terra está a requecer máis e máis... Deixo abaixo algunha gráfica sobre iso en Ribadeo.

   Estamos no día 183 do ano, queda aínda algo máis dun mes para acadar os días que, por termo medio, son máis calorosos. O Sol xa comezou a levantarse máis tarde e deitarse máis cedo, pero a inercia da Terra fai posible que sigan a subir as temperaturas. Algo a ter tamén en conta en relación co cambio climático.

   Ata o momento, a temperatura no ano axústase abondo a unha media dos anos que levamos no século, só un pouco por riba, despois dun xaneiro que resultou o máis frío do século e un febreiro dos máis calorosos.