28 de xaneiro: 23 anos do protocolo de Quioto

Mapa de TUBS en Commons. Lic. CC BY SA 3.0

   Kioto, cidade xaponesa, acubillou no 1998 o cume do clima que resultou no protocolo de Quioto, un amago de acordo mundial para enfrontármonos a un reto tamén mundial, o cambio climático, no que cada vez ten un protagonismo maior a humanidade. Algo que xa viña sendo advertido polos científicos dende moitos anos antes: en 1975, o xeofísico Wallace S. Broecker (1931-2019) publicou un artigo en Science, “Cambio climático: ¿Estamos ó borde dun quecemento global pronunciado?”

   E 23 anos despois, neste día 28 de xaneiro adicado ó clima pola ONU, seguimos a peor. O ano pasado, en plena pandemia, batíronse marcas de CO₂ na atmosfera e de temperaturas e fenómenos climáticos extremos. E este ano non pinta diferente.

   Claro que se está comezando a tomar medidas, con moito atraso, que miran a neutralizar o avance do dióxido de carbono na composición atmosférica. Dende a produción eléctrica ó uso de transportes eléctricos, pasando pola universalidade das luces led. Pero, dentro dun tipo de comercio capitaneado polo capital, hai que esperar a que a rendibilidade económica prevaleza para seguir adiante. E a natureza non está ó servizo da economía, aínda que así llo pareza a moita xente en moitas circunstancias. Pero a natureza e o equilibrio químico no planeta non entende de capitalismo.

   A máis da páxina sobre cambio climático da ONU, non moitos datos e ligazóns, a modo de lembranza, deixo un vídeo curto sobre o que nos afecta do cambio climático...

28 billóns de toneladas de xeo 'fundiron'

Un billón de toneladas de xeo nun cubiño, comparado con New York. Imaxe da ESA.

   A cifra é un cálculo, pero moi aproximado: 28 billóns de toneladas de xeo foron perdidas -por termo medio, pasaron a converterse en auga líquida- entre 1994 e 2017. Fundíronse en 23 anos. É dicir, algo máis -pouco- do que representa un cubo de 30 km de lado. Pode parecer pouco pola superficie (a metade da superficie ocupada pola provincia de Guipúscoa), pero a cousa cambia se pensamos que a altura sería próxima a catro veces a do Everest... E, para rematala, a taxa de perda está empeorando, tendo pasado de 0,8 billóns por ano ó comezo a 1,3 billóns por ano ó final dese período: a provincia de Guipúscoa cuberta cunha altura de xeo de 750m.

   É só unha cousa máis, relacionada con outras: nese período, a atmosfera lévase quentado a razón de 0,26º C/década, e o mar, 0,12 ºC/década dende 1980. E incrementando a taxa.

   Si, o clima está cambiando...

Máis, na nova da ESA.

71 edicións de 'El rincón de la ciencia'

   Unha revista escolar... Hai a quen iso de 'revista escolar' lle parece pouca cousa. Por iso, aclaro neste caso, úsoo como cualificativo de orixe, non de calidade. E é que ter editados 71 números de 'El rincón de la ciencia' no IES Victoria Kent de Torrejón de Ardoz indica algo máis que facer unhas follas falando de algo de ciencia. Implica anos de traballo e esforzo coordinado de profesores e alumnos, e un saber facer -aínda que só fora como consecuencia do anterior- que eleva o listón para converter a publicación en desexable. O comentario de textos, de 'Ciencia sin ficción' a 'Fantasmas de la ciencia española' ou 'Guía de aves del Jardín de las Delicias' Pode dar á imaxinación outra visión do que é a revista...

   Deixo abaixo parte da portada da web da revista tomada hoxe mesmo. Para ir facendo boca.

Ciencia, si. Pero mulleres e homes son quen a fan...

Muller ensinando xeometría, ilustración ó comezo dunha tradución medieval dos 'Elementos' de Euclides, collida de Wikimedia Commons.

  Ás veces tendemos a crer que a ciencia é algo aséptico, determinado, sen volta. Pero non é así. Non o é porque xa hai tempo que se coñece que a 'produción' científica dun país depende dos cartos ou da cultura. E, tamén, a nivel particular, do xénero. Si, de se quen mira a ciencia é muller ou home, xa dende o primeiro momento, ou da decisión de se se pretende ser científico. Ah! xa rematei, mesmo sen querer, científico nun 'o' e non nun 'a'. E é que na miña cabeza, a palabra está asociada ó masculino. Será porque a muller estivo relegada na ciencia ata o de agora? A historia está chea de mulleres que deron a titularidade dos seus traballos científicos ó seus homes, ós seus irmáns... ou doutras que se atoparon con teitos de cristal que impediron que saíran dunha segunda fila de investigación, onde, non obstante, brilaron. Ou doutras que, nais, esposas, foron relegadas a eses papeis pola sociedade, polos seus homes...

   E chegamos á actualidade. Unha actualidade onde cremos na igualdade pero seguimos a practicar a desigualdade por costume, mesmo mental. De aí a importancia de estudos que nos lembren que dita desigualdade existe e hai que poñer medios -mesmo poden ser sinalados polo estudo correspondente- para deixala a unha beira. Polo ben de todos. Das mulleres, por suposto. Da humanidade, tamén. Pero tamén, mesmo dos homes. Estudos como o afrontado por Laila Al-Soufi Novo e Marta Veiga Izaguirre a partir da enquisa 'A ciencia como profesión', difundido a través de Xuvenciencia.

   As conclusións (e algúns comentarios e explicacións) foron publicados no blog de Xuvenciencia. O título das diferentes seccións xa da unha idea non só das diferentes vertentes tratadas senón tamén dos diferentes campos influenciados (e a influenciar de xeito diferente) na carreira científica das mulleres. Aquí as ligazóns ás entradas: 

Homes, mulleres e STEM. Toma I: cuestións preliminares,

Homes, mulleres e STEM. Toma II: a vocación,

Homes, mulleres e STEM. Toma III: as áreas de coñecemento,

Homes, mulleres e STEM. Toma IV: as expectativas,

Homes, mulleres e STEM. Toma V: as aptitudes,

Homes, mulleres e STEM. Toma VI: o estereotipo e o arquetipo,

Homes, mulleres e STEM. Toma VII: as conclusións.