Efecto Foehn

XIII Feira da Ciencia e Tecnoloxía
IES Porta da Auga
primavera 2007

O Efecto Foehn

Autoría: Patricia López López
Alba Prados Castro
Grupo: 2ºBT
Data entrega: 07/04/08

1.Introdución e Hipóteses.
A idea do traballo apareceu cando se estaba a procurar imaxes feitas dende o espazo de furacáns, tsunamis,... As autoras informáronse sobre o efecto Foehn (tamén chamado efecto Föhn ou Fogony) e pareceu bastante interesante traballar sobre el, pois ademais, é abondo común pola nosa zona. O traballo, máis teórico que práctico, fala de como se produce este fenómeno, as súas principais consecuencias e varios esquemas que explican máis precisamente a situación. Ademáis, a demostración física estaba composta por unha montaña de papel e polo lado dereito botábase vapor de auga que funcionaba como masa de aire para ver mellor o efecto.

2.Pequeno resume.
O efecto Foehn é un fenómeno meteorolóxico que se produce cando unha masa de aire se atopa cunha montaña e para evitala vese obrigada a elevarse. A medida que se eleva comeza a arrefriarse (sofre unha menor presión, logo unha expansión e un arrefriamento) e, se este é suficiente, comeza a condensación das nubes, dando lugar a precipitacións, ... mentres que polo outro lado, a medida que descende a masa de aire comeza a quentarse, dando lugar a un tempo contrario.
Foehn’s effect consist on the weather difference in different sides of a mountain, producing rains and cold in one side of the mountain and hot and sun in the other.

3.Obxectivos.
A idea do proxecto era demostrar que, por este efecto, non son necesarias grandes distancias xeográficas para que se produzan cambios climatolóxicos bruscos. Ademais, o efecto Foehn está moi presente pola zona na que vivimos, e ten especial importancia nos incendios forestais, nas crecidas de ríos, ou aínda está moi relacionado con enfermidades ou suicidios e depresións.

4.Base teórica.

O efecto Foehn prodúcese cando unha masa de aire en movemento se atopa cunha barreira montañosa que obriga á masa de aire a elevarse e, polo tanto, a arrefriarse. Se o enfriamento é suficiente, prodúcese a condensación, a formación das nubes e a precipitación. Esto sucede na ladeira exposta ó vento ou de barlovento, co que na masa de aire redúcese a cantidade de auga para o posterior descenso por sotavento. Cando éste se inicia, o aire comeza a quentarse producíndose a evaporación das pingas nubosas, pero a masa de aire ten menos cantidade de auga que no ascenso e non pode contrarrestar o quencemento. O anterior provoca que a base da nube a sotavento se atope máis alta que a barlovento. Está asociado a movementos ciclónicos, producidos cando a circulación é o bastante forte e profunda para forzar o aire completamente a través da montaña nun breve periodo de tempo (non dando tempo a grandes variacións por absorción/desprendemento de calor, é dicir, proceso adiabático)

5.Traballo.

Un exemplo:
Temos unha masa de aire en dirección meridiana a unha temperatura de 14° C. Cando chega á base da vertente de sotaveto (a encarada ó vento), a 400 metros de altitude e choca contra ela, o vento vese obrigado a ascender.
A temperatura do aire no seu ascenso diminuirá 1° C por cada 100 metros que se eleve. Así, a 500 metros tendrá 13° C, a 700 m chegará con 11° C, a 900 m chegará a 9° C, e a 1100 m terá 7° C. Supoñamos que a ese nivel comece a condensarse o vapor da agua do aire que sube.
Ó empezar a condensación no aire que ascende, ésta xa non arrefría tan rápidamente pois o vapor de agua deixa, ó condensarse, calor en liberdade. Este calor é absorbido polo aire, de xeito que en vez de arrefriarse a razón de 1° C por cada 100 metros de elevación vertical, faino a razón de 0,5° C por cada 100 metros. Segundo esto, o aire chegará ó cúmio menos frío do que nun principio se esperaría. Ademáis, o aire que ascende perde parte do seu contido hídrico na vertente de sobrevento. Así, o aire chega á cima cunha temperatura de 0° C.
Nese nivel, cesa a condensación; el aire inicia o descenso e como xa non se forman nubes, o quencemento realizase a razón de 1° C por cada 100 metros de descenso. Desta maneira, o aire chega, por exemplo, a unha altitude de 700 metros cunha temperatura de 8° C, 7° C máis elevada que no punto establecido ó mesmo nivel de altitude a sobrevento. O aire chega moi quente e seco.

O Foehn xoga un papel importante na aparición e empeoramento de certas enfermidades. A enfermidade do Föhn maniféstase con dores de cabeza, náuseas, insomnio, trastornos emocionais, debilidade, aumento dos accidentes, suicidios e accións violentas. O Föhn tamén ten un papel importante no aumento de risco de aludes e crecementos fluviais, polo rápido desxeo que pode ocasionar. Ademáis, o Föhn seca a terra, as árbores e os brotes, creando condicións favorables para incendios de bosques, ou pérdida de colleitas. Sen embargo, a súa implicación máis importante é o efecto da sombra pluviométrica. A sombra pluviométrica é un sector de menor precipitación en comparación cos arredores montañosos, xa que o relevo protéxea dos fluxos chuviosos.
En España, podemos observar o Efecto Foehn na Cordilleira Cantábrica, na Serra de Gredos e nos Pirineos (de xeito preferente pola zona catalana). Ós ventos que provocan o Foehn, tamén se lles chama “ventos terrais”, que poden dar lugar a temperatras de 30º en apenas dúas horas, ou “comedores de neve”, pola súa capacidade de derretir a neve moi rápido e producir aludes. Esto non só é debido á alta temperatura, senon tamén á baixa humidade relativa da masa de aire.
A velocidade media do Foehn é maior nas estacións equinocciais. Así, nunha determinada zona, na primavera presenta unha velocidade media de 19,98 km/h, no outono de 17,57 km/h, no inverno de 16,65 km/h e no verán de 12,4 km/h.

6.Distribución.

Setembro: Decisión de que ía haber feira e ter en conta un novo tema mellor que o do ano pasado.
Outubro: Procura de temas, centrados en fenómenos meteorolóxicos.
Novembro: Procura de información sobre o tema elexido. Especialmente, a procura de gráficos, imaxes e debuxos para ter claro dende un principio en que consiste o efecto.
Decembro (e vacacións de Nadal): Por mor do traballo, sen realización de actividade para a feira. Recibimos a suxerencia do profesor de recoller datos da zona, pero non se deron acadado os obxetivos.
Resto Xaneiro: Procura de máis información, casos máis concretos, e primeiras ideas de como se ía amosar na feira.
Febreiro: Elaboración da montaña e síntese da información para o cartel.
Marzo: Últimos retoques. Entrega o día 28 de febreiro.
7.Materiais e Orzamento.
Contrachapado 1.25 €
Pegamento Fix 1.40€
2 botes de pintura en spray 3.80€
Papel hixiénico
Folios
Cartolina
8.Descrición.
O efecto Foehn lévase a cabo cando unha masa de aire se atopa cunha montaña. Para evitala, vese obrigada á elevarse, e, polo tanto,a arrefriarse. Se o enfriamento é o suficiente prodúcese a condensación das nubes, comeza a chover, a descender as temperaturas... en resumo, o mal tempo. Sin embargo, polo ouro lado da montaña, a medida que vai descendendo a masa de aire comeza a quentarse, dando lugar ó bo tempo. O efecto Fogony está moi relacionado con enfermidades, depresións, suicidios, e inflúe fortemente nos incendios forestais, nas crecidas de ríos e nos movementos ciclónicos.
9.Material.

Ver foto
10.Conclusións.
O efecto Fogony é un tema interesante para estudar e mostrar á xente que o vive frecuentemente pero non coñedce o proceso nin as causas. A forma elexida para demostralo non foi a máis axeitada, pero era das máis doadas de facer. O traballo era máis que unha explicación práctica, unha explicación teórica, dicindo como se formaba o efecto e as súas consecuencias, pero o intento de demostralo non chegou a ser moi visible.
11.Outros.
Este traballo ten licenza Creative Commons Compartir Igual 2.1, básicamente libre de reproducción e de variación, especificando cal é a parte orixinal e citando o autor ou autores (pódese consultar en internet un texto en castelán ou en galego indicando todos os dados da licenza).